ناراحت کننده است اگر کودک شما کسی را بزند، گاز بگیرد یا هل بدهد اما رفتار او به مرور بهبود می‌یابد فقط باید کمی بزرگتر شود. شما می‌توانید با آگاهی از آنچه احتمالاً باعث عصبانیت او می‌شود به او کمک کنید. در این مقاله مرکز مشاوره یــاســان دلایل پرخاشگری کودک، نحوه برخورد با کودک پرخاشگر و راه درمان پرخاشگری در کودکان را توضیح می‌دهد:
وقتی کودک خسته، گرسنگی، تشنگی یا به طور کلی بی‌حوصله است پرخاشگرتر می‌شود. مثلاً ممکن است در پایان یک خرید طولانی یا درست قبل از ناهار بدخلق شده و قشقرق به پا کند. باید مطمئن شوید که کودک وقتی گرسنه است، غذا می‌خورد و وقتی خسته است استراحت می‌کند. لازم است از زمان‌ها و مکان‌هایی که می‌دانید آرامش کودک را برهم می‌زند، اجتناب کنید.
گاهی پرخاشگری در کودک به دلیل احساس سرخوردگی و ناامیدی یا در موقعیت‌های ناآشنا مانند شروع مهد کودک است. کودک اگر کلماتی را برای بیان احساسات خود پیدا نکند با پرخاشگری واکنش نشان می‌دهد.
گاهی پرخاشگری راهی برای جلب توجه است . اگر وقتی کودک شما رفتار پرخاشگرانه از خود نشان می‌دهد، شما به شدت عکس‌العمل نشان دهید، او زود یاد می‌گیرد که این راهی خوب برای جلب توجه شماست.
تقریباً همه کودکان خردسال گاهی تهاجمی رفتار می‌کنند و برخی کودکان مدت طولانی‌تری پرخاشگری را پشت سرمی‌گذارند. با رشد مهارت‌های اجتماعی و توانایی حرف‌زدن به احتمال زیاد پرخاشگری کودک شما کاهش می‌یابد.
1. سریع واکنش نشان دهید: باید فوراً کودک را متوجه کار اشتباهش کنید. بعداً فایده‌ای ندارد. اگر کودک را زد، او را از آن مکان دور کنید. کنارش بنشینید تا زمانی که او آرام شود و احساس امنیت کند.
دور کردن کودک از موقعیت‌هایی که در آن رفتار پرخاشگرانه دارد به او کمک می‌کند تا متوجه شود که رفتار او عواقبی دارد و به او نشان می‌دهد که در صورت زدن، هل دادن یا گاز گرفتن، بازی با دوستانش را از دست می‌دهد.
2. هرگز تلافی نکنید: ممکن است وسوسه شوید که کار کودک را تلافی کنید. مثلا اگر بدخلقی کرد او را بزنید یا در صورت جیغ و کردن، شما هم داد بزنید اما با اینکار به او نمی‌آموزید که آرامشش را حفظ کند در عوض به او القا می‌کنید، اگر با مسائلی که دوست ندارد روبرو شد، می‌تواند پرخاشگرانه رفتار کند. همچنین به او اجازه می‌دهید که با هر بار پرخاشگری توجه شما را به خودش جلب کند. با آرامش به رفتارهای پرخاشگرانه او واکنش نشان دهید تا الگوی خوبی باشید.
3. به کودک بیاموزید چطور خشمش را مدیریت کند: بگذارید فرزند شما ببیند که چگونه ناراحتی‌های خود را آرام و خونسرد مدیریت می‌کنید. به عنوان مثال، می‌توانید بگویید: “اَه، من نمیتونم تاپی که می‌خواستم بپوشم رو پیدا کنم، واقعا دارم عصبی می‌شم اما، خب انگار چاره‌ای نیست باید یه تاپ دیگه بجاش انتخاب کنم. ”
4. رفتار ثابتی داشته باشید: سعی کنید به رفتارهای پرخاشگرانه کودک طوری واکنش نشان دهید که برایش قابل پیش‌بینی باشد. با اینکار فرزندتان تصویر روشنی از انتظارات شما دارد و بهتر یادمی‌گیرد که باید چگونه رفتار کند. اینکه یک سری قوانین برای خانه، یک سری قوانین برای بازی یا گردش داشته باشید، اشتباه است. با اینکار کودک شما گیج می‌شود و فکر می‌کند وقتی بازی می‌کند همیشه مجبور نیست رفتار خوبی داشته باشد.
5. با کودک در مورد احساساتش صحبت کنید: وقتی فرزندتان آرام شد، وقت آن است که با او به آرامی و مهربانی در مورد وضعیت پیش‌آمده صحبت کنید. از او بپرسید که آیا می‌تواند علت عصبانیتش را توضیح دهد. مثلا بپرسید: “چه چیزی باعث شد که با دوستت اینقدر تند برخورد کنی؟” توضیح دهید که گاهی اوقات احساس عصبانیت طبیعی است، اما زمانی که چنین احساسی دارید هل دادن، زدن، لگد زدن یا گاز گرفتن درست نیست.
شما و کودکتان با کمک هم می‌توانید به روشهای بهتری برای کنترل عصبانیت برسید مانند درخواست کمک از یک بزرگتر، شمردن تا عدد 10، تنفس عمیق یا دور شدن از موقعیت برای یک یا دو دقیقه. به او بگویید که گاهی اوقات، فقط گفتن اینکه از چه چیزی ناراحت و عصبانی هستیم، می‌تواند کمک کند. به عنوان مثال، به کودک بگویید به جای اینکه پرخاشگرانه رفتار کند، می‌تواند به دوستش بگوید: “من واقعاً ناراحتم که تو مداد شمعی بنفش منو بی‌اجازه برداشتی.”
6. احساس مسئولیت را در او ایجاد کنید: اگر فرزند شما جایی را بهم می‌ریزد یا بازی کسی را خراب می‌کند، به او بگویید که وظیفه خودش است که درستش کند. به عنوان مثال، او باید لگوهایی را که روی زمین انداخته است بردارد یا به بچه‌ها کمک کند دوباره پازل را مرتب کنند. به او توضیح دهید که این مجازات نیست، بلکه وقتی اشتباه می‌کنیم این وظیفه ما است که همه چیز را مرتب کنیم.
کودکتان را تشویق کنید تا معذرت‌خواهی کند و به او بگویید که این کار برای طرف مقابل خیلی ارزشمند است؛ همچنین به او کمک می‌کند احساس بهتری نسبت به این حادثه داشته باشد.
به فرزندتان کمک کنید به ناراحتی طرف مقابل اهمیت دهد و اینگونه دلجویی کند که:”متأسفم که عروسک تو را برداشتم و باعث ناراحتت شدم.” توضیح دهید که صداقت هنگام عذرخواهی بسیار مهم است اما تا زمانی که فرزند شما کمی بزرگتر نشده، هر بار از او انتظار نداشته باشید که از طرف مقابلش تمام و کمال عذرخواهی کند.
7. زمان استفاده از موبایل، تبلت، تلویزیون و رایانه را محدود کنید: برخی از مطالعات نشان می‌دهند کودکانی که زمان زیادی از روز را درگیر استفاده از موبایل، تبلت و رایانه هستند، پرخاشگری بیشتری نسبت به کسانی که زمان کمتری از این وسایل استفاده می‌کنند، دارند. درباره آنچه می‌بیند با او صحبت کنید. اگر مسئله‌ای در کارتون یا فیلم برای شما خوشایند نیست به او بگویید: “دیدی که اون دختر چطور دوستش رو تحت فشار قرار داد تا به خواسته‌اش برسه؟ این کار خوبی نیست”.
سرش را با بازی کردن گرم کنید تا انرژی سرکوب شده‌اش تخلیه شود. کودکان زیر 5 سال حداقل سه ساعت فعالیت بدنی در روز نیاز دارند.
8.آرام رفتار کردنش را تحسین کنید: بسیار مهم است وقتی کودک آرام و مهربان رفتار می‌کند، از او تشکر کنید. هنگامی که او با صبر منتظر نوبت سرسره سواری است، یا نوبت تاب‌سواری خود را به کودک دیگری می‌دهد، به کودک بگویید که به او افتخار می‌کنید و دلیلش را توضیح دهید: “تو خیلی مهربونی که اجازه دادی اول دوستت تاب‌بازی کنه.”
چه زمانی باید برای درمان پرخاشگری کودک از مشاوره کودک کمک خواست؟
فرزند شما احتمالاً با بزرگتر شدن، بدون نیاز به کمک، پرخاشگری را کنار می‌گذارد. گاهی‌اوقات، پرخاشگری ممکن است نشانه مشکل احساسی یا یادگیری باشد. اگر رفتار پرخاشگرانه کودک شامل موارد زیر بود حتماً به روانشناس کودک مراجعه کنید:
مرکز مشاوره یاسان با داشتن سابقه طولانی در زمینه مشاوره کودک و نوجوان یکی از بهترین مراکز روانشناسی در غرب تهران است. خدمات روانشناسی یاسان به صورت حضوری یا آنلاین به مراجعان ارائه می‌شود. برای دریافت وقت مشاوره از روانشناس کودک کلیک کنید.