گزارش سالانه گروه حقوق و امنیت دیجیتالی Top۱۰VPN نشان داد قطعیهای اینترنت، تعطیلیهای شبکه اجتماعی و محدود کردن دسترسی به پهنای باند از سوی دولتها جمعا ۵.۵ میلیارد دلار هزینه به اقتصاد جهانی در سال ۲۰۲۱ تحمیل کرده است.
طبق گزارش گروه Top۱۰VPN، اقتصاد میانمار از تعطیلیهای اینترنت شدیدترین آسیب را دید. ارتش میانمار در فوریه سال ۲۰۲۱ در کودتایی به قدرت رسید و پس از آن قطعی گسترده اینترنت و بستن شبکههای اجتماعی روی داد. اقتصاد میانمار در نتیجه تعطیلی اینترنت ۲.۸ میلیارد دلار خسارت دید.
نیجریه دومین کشوری بود که بیشترین ضرر اقتصادی را از محدودیتهای اینترنتی متحمل شد و پس از این که دسترسی به توییتر در ژوئن مسدود شد، ضرر اقتصادی این کشور به ۱.۵ میلیارد دلار بالغ شد.
به نظر میرسد قطعی اینترنت ۳۰ تا ۴۰ درصد بر روند فعالیت بنگاههای اقتصادی تاثیر بگذارد و باعث افت فعالیت اقتصادی آنها شود.شبکههای اجتماعی باعث شدند بسیاری از شرکتها ابزار ارتباطیهای گذشته مانند فکس را جمعآوری کنند، اذعان کرد: در دنیای مدرن مدارک و مستندات بسیاری از شرکتها از طریق واتساپ جابهجا میشوند.
قطعی اینترنت در روزهای گذشته باعث شد بسیاری از کارها قفل شوند. به دلیل تعطیلی کسبوکارها در روزهای پایانی هفته چندان قطعی اینترنت خود را نشان نداد اما با آغاز هفته و شروع کار به نظر میرسد که بسیاری از کسبوکارها نتوانند کارهای خود را دنبال کنند.
ایران با داشتن یک درصد جمعیت و یک درصد خاک دنیا را دارد و بدون توجه به در نظر داشتن منابع موجود در این کشور ما باید حداقل سالیانه ۴۰۰ میلیارد دلار صادرات داشته باشیم این در حالیست که عدد صادرات ما حدود ۵۰ میلیارد دلار است پس این آمار نشان میدهد که ما با دنیا ارتباط خوبی نداریم و قطعی جایگاه ما را در اقتصاد جهانی خدشهدار خواهد کرد.
دسترسی کاربران ایرانی به اینترنت، با شدت زیادی مختل شده است. آخرین شبکههای اجتماعی فعال در ایران -یعنی اینستاگرام و واتساپ- هم فیلتر شدند. نتبلاکس، سازمان غیردولتی ناظر بر اینترنت در جهان این موضوع را تایید کرده است و خسارت ناشی از قطعی اینترنت در ایران را چیزی در حدود ۵ /۱میلیون دلار برای هر ساعت برآورد میکند.
این روزها دسترسی کاربران ایرانی به اینترنت به کلی مختل شده است. حتی آخرین بازماندگان شبکههای اجتماعی در دسترس در ایران – یعنی اینستاگرام و واتساپ- هم فیلتر شدهاند. نتبلاکس هم که سازمان غیردولتی ناظر بر اینترنت در جهان است تایید کرد که ایران از ماه نوامبر ۲۰۱۹ (آبان سال ۹۸) تحت شدیدترین محدودیتهای اینترنتی قرار گرفته است.
این سازمان در ادامه تایید کرد که دسترسی به واتساپ و اینستاگرام در ایران محدود شده است. هر چند کاربران در شبکههای اجتماعی معتقد بودند که فیلترینگ اینستاگرام و واتساپ توسط شرکت متا صورت گرفته است، اما متا در پاسخ به ادعای کاربران عنوان کرد که فیلترینگ از جانب این شرکت نبوده و در حال پیگیری وضعیت است. فیلترینگ اینستاگرام که حالا دیگر به بستری برای درآمدزایی بسیاری تبدیل شده، نگرانی جدی کسبوکارهای فعال در این شبکه اجتماعی را به دنبال داشتهاست. طبق آماری که در سال گذشته منتشر شد، بالغ بر ۱۰ میلیون کسبوکار خرد در بستر این شبکه اجتماعی فعالیت دارند.
این در حالی است که از روز پنجشنبه اپاستورها نیز از فیلترینگ و اختلالات موجود مصون نماندند؛ حالا دو اپاستور مهم گوگلپلی و اپاستور اپل از دسترس کاربران ایرانی خارج شدهاند. بعضی کارشناسان معتقدند که ممکن است این قطعیها دائمی باشد. برآورد نتبلاکس از خسارت اقتصادی هر ساعت قطعی و اختلال اینترنت در ایران، بیش از ۱.۵ میلیون دلار است.
امروز ۷۱ میلیون از جمعیت ۸۵ میلیونی ایرانیان از اینترنت استفاده میکنند و بر اساس آمارها تا خردادماه امسال بخش عمده آنها عضو شبکههای اجتماعی هستند. واتساپ، اینستاگرام و تلگرام اصلیترین شبکههای اجتماعی مورد استفاده ایرانیان را تشکیل میدهند در این میان واتساپ با ۷۱.۱ درصد محبوبترین پیامرسان و اینستاگرام با ۴۹.۹ درصد محبوبترین شبکه اجتماعی مورد استفاده در کشور هستند. تلگرام با ۳۱.۶ درصد در جایگاه بعدی قراردارد. پیامرسانهای ایرانی به رغم فیلترینگ تلگرام و حمایتهای گوناگون دولتی نتوانستهاند مقبولیت چندانی در جامعه کسب کنند به طوری که روبیکا ۵.۷ درصد، ایتا ۴.۶ درصد، سروش ۳.۶ درصد و بله ۲.۲ درصد از سهم کاربران شبکههای اجتماعی را در اختیار دارند.
بر اساس گزارش مرکز آمار درآمد حدود ۱۱ میلیون ایرانی به شبکههای اجتماعی وابستگی دارد و نقش پلتفرمهای خارجی در این مورد بسیار پررنگتر از پلتفرمهای مشابه داخلی است بهطوریکه آمارها حاکی از آنند که ۸۳درصد درآمد کسبوکارهای فعال در این حوزه وابسته به اینستاگرام است.
از سوی دیگر بخشی که معمولا نادیده گرفته میشود تاثیرپذیری کسب و کارهای کوچک در وقایعی از این دست است. تاثیر قطع اینترنت بر کسب و کارهای کوچک به سادگی قابل محاسبه نیست به خصوص آنکه اغلب این کسب و کارها کاربران عادی هستند که به صورت خانگی مشغول به یک فعالیت کوچک اقتصادی هستند.
قطع اینترنت در سال ۱۳۹۸ که به دنبال وقایع اجتماعی رخ داد یکی از نمونههای قابل توجه است. بر اساس اطلاعات زیرساختی که ابرآروان در آن زمان منتشر کرد ۱۸ هزار کسبوکار کوچک در زمره بزرگترین بازندگان اکوسیستم به خاطر قطعی اینترنت بودند و نتوانستند تا مدتی پس از اتصال مجدد اینترنت به جایگاه پیشین خود بازگردند.
واتساپ محبوبترین پیام رسان مورد استفاده ایرانیان نیز تاثیر ویژهای در سهولت کسب و کارهای اینترنتی و حتی غیر اینترنتی داشته است. تقریبا کسب و کاری نیست که امروز از واتساپ استفاده نکند. از مغازههای خشکشویی و فتوکپی گرفته تا تیمهای مختلف در شرکتهای بزرگ همه از واتساپ استفاده میکنند. واتساپ امروزه به یک ابزار در دسترس و سریع برای پشتیبانی میلیونها کسب و کار اینترنتی و حتی فیزیکی در آمده و از این جهت حذف آن از اقتصاد این کسب و کارها باعث افزایش قابل توجه هزینه اقتصادی این کسب وکارها میشود.
اما قطع اینترنت در روزهای اخیر فقط مختص شبکههای اجتماعی نبوده است. اینترنت موبایل در بسیاری از ساعات یا کاملا قطع بوده یا با اختلال فقط دسترسی به برخی سایتهای فارسی فراهم بوده است. سرعت دسترسی به سایتهای اینترنتی هم به شکل چشمگیری کاهش پیدا کرده است. امروزه نزدیک به یک میلیون نفر فقط در پلتفرمهای خدماتی مانند اسنپ و تپسی مشابه مشغول به کارند که قطع اینترنت موبایل تاثیر مستقیمی بر زندگی آنها دارد. تنها در زمینه تاکسیهای اینترنتی نزدیک به سه میلیون سفر روزانه انجام میشود که هزینه حذف ناگهانی همه اینها بسیار بالاست.امروزه بسیاری از دستگاههای پرداخت در فروشگاهها هم از طریق اینترنت متصلند که قطع آنها حتی زندگی افراد عادی را هم دچار مشکل کرده است.
به این موارد لیست بزرگتری را هم میتوان افزود از بخشهای سلامت و درمان گرفته تا خدمات آموزشی. همه اینها نشانگر اهمیت اینترنت برای تنفس اقتصادی جامعه است.