نگاهی به نمادهای شیراز؛ آن چه شهر بهارنارنج را مشهور کرد

شیراز شهر رویایی بسیاری از ایرانیان است، شهری گره خورده به شعر و گل و عشق. اما این شهر جذاب بیش از هر چیز به چه معروف است؟

سخن ما امروز درباره شهری به شیراز است، که به ادب و فرهنگ در میان جهانیان شهره است. شیراز شهر ادبا، علما و عرفا است. درباره ادب و فرهنگ شیراز باید ساعت‌ها سخن گفت، از سعدی و حافظ گفت و دست آخر خواهی فهمید، که هنوز هیچ از ادب و فرهنگ شیراز گفته نشده است.

شیراز شهر متمدن و با فرهنگ ایران، با تاریخی غنی همواره به ادب و فرهنگ معروف بوده است. اگر از گردشگرانی که به آن‌جا سفر کرده‌اند، سؤال شود که شما شیراز را چگونه دیده‌اید؟ خواهند گفت، به راستی که شیراز دیار ادب و فرهنگ است. ما در مقاله شیراز به چه چیزی معروف است به ادب و فرهنگ شیراز خواهیم پرداخت. از ادبا و علمای شهر شیراز سخن خواهیم گفت.

شیراز به چه چیزی معروف است جز فرهنگ و ادب؟

صحبت از فرهنگ و ادب شیراز، قدمت دیرینه دارد. شهری که بارها به عنوان پایتخت انتخاب شده است، و فرهنگ و تمدن را به ارث برده است. در الواح قدیمی و اسناد مختلف از شیراز یاد شده، همچنین به فرهنگ و ادب این شهر اشاره شده است. شهر شیراز همواره در تاریخ جهان با نام فرهنگ و ادب آمیختگی دارد.

شهر زیبای شیراز از قرن چهار و پنج، از همان زمانی که بزرگانی چون حافظ، سعدی و ملاصدرا را در خود جای‌داده است، به شهر فرهنگ و ادب مشهور شد. شهری که از قدیم‌الایام به نام دارالعلما معروف بوده است، صحبت از ادب و فرهنگش سخت و دشوار است. اگر می‌خواهید شیراز را بشناسید، با ما در مقاله شیراز به چه چیزی معروف است همراه باشید. ما سعی خواهیم کرد شیراز را با صفت جدایی‌ناپذیر خود یعنی ادب و فرهنگ بشناسیم.

شیراز به چه چیزی معروف است جز شاعران نامی؟

اگر در تاریخ جهان سیری بکنید، خواهید یافت که شیراز از ابتدای تاریخ شهری ادیب و عالم پرور بوده است. جغرافیدانان جهانی نظیر ابن حوقل و تدسکو در سفرنامه‌ها و اسناد خود لقب دارالعلما را به شیراز داده‌اند. برای مثال در اسناد تاریخی، در قرن ۱۳ شیراز پایتخت و مرکز علم و هنر بوده است. در قرن ۱۳ به دلیل وجود هنرمندان و عالمان نامدار در شیراز این شهر در پیشرفت علم و ادب، پیشتاز بوده است.

همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، از قرون ابتدایی شیراز به ادب و فرهنگ معروف بوده است. بی‌شک حضور حکومت‌هایی همچون هخامنشیان، ساسانیان و زندیان در پیشرفت فرهنگ و هنر شیراز بی‌تأثیر نیست. درست است که شیراز ادبیات و فرهنگ خود را از شاعرانی چون حافظ و سعدی دارد، اما اگر حضور حکومت‌هایی همچون هخامنشیان، ساسانیان و زندیان نبود، پیشرفت تمدن در شیراز دیده نمی‌شد.

اگر بخواهیم به‌طور دقیق مؤثرترین حکومت بر فرهنگ و ادب شیراز نام ببریم، بی‌شک باید به متمدن‌ترین حکومت جهان یعنی هخامنشیان اشاره کنیم. بعد از آن نیز تأثیر بسزای حکومت زندیان و کریم‌خان زند را نیز نباید نادیده بگیریم. به‌طورکلی شیراز پیشرفت فرهنگ و ادب خود را مدیون ادبا و علمای خود است، و هم مدیون حضور حکومت‌هایی متمدن همچون هخامنشیان و زندیان.

شیراز به چه چیزی معروف است جز مفاخر ادبیات فارسی؟

پاسخ سؤال شیراز به چه چیزی معروف است؟ بسیار آسان است! حافظ و سعدی. حافظ و سعدی دو شاعر نامدار و سرآمد شیرازی هستند، که نه‌تنها در ایران بلکه در سبک خود در جهان یکتا هستند. حافظ و سعدی شاعران بسیار بزرگی هستند که نام‌ها در ادبیات جهان بسیار درخشان است. به دلیل نیست که شیراز به ادب و ادیبانش معروف است.

برای آشنایی بیشتر با ادیبان شیرازی و همچنین درک ادبیات و فرهنگ شیراز با ما همراه باشید. به‌طور مختصر با دو شاعر شیرازی در مقاله شیراز به چه چیزی معروف است آشنا می‌شویم، پس با سلام نو همراه شوید.

حافظ شیرازی

خواجه شمسُ‌الدّینْ محمّدِ بن بهاءُالدّینْ محمّدْ حافظِ شیرازی شاعر پرآوازه شیرازی است که در حدود سال ۷۲۷ هجری قمری در شیراز روزگار می‌گذرانده. مهم‌ترین اثری که از حافظ به‌جای مانده است، دیوان اشعار اوست. ا شعرهای حافظ بیشتر به حالت غزل سروده شده است. اشعار حافظ در ادبیات غرب بسیار موردتوجه است. دیوان اشعار حافظ در قرن ۱۸ و ۱۹ به زبان‌های اروپای، نظیر: انگلیسی و فرانسوی ترجمه شده است. آرامگاه حافظ در شهر شیراز قرار دارد و به حافظیه معروف است.

حافظ از اثرگذارترین شاعران تاریخ ایران است و به جرات می‌توان گفت روی درصد زیادی از شاعران پس از خود اثر گذاشته است. آخرین نمونه از کسانی که حافظ بر آن‌ها اثر گذاشت هوشنگ ابتهاج ( ه.ا. سایه) شاعر معاصر بود که به حافظ دوران نیز مشهور شد.

نکته جالب توجه دیگر اثر پذیری عجیب حافظ از قرآن است تا جایی که یکی از دلایل انتخاب عنوان حافظ برای او را حفظ قرآن به چندین شیوه مختلف می‌دانند.

به باور برخی از کارشناسان و ادبیان انقلابِ حافظ در غزل، که همانا سرودنِ ابیاتِ با معنای مستقل است، تحتِ تأثیرِ سبکِ قرآن بوده. با این وجود نباید حافظ را مستقل از فرهنگ کهن ایرانی دانست.

او جهان‌بینی رندانه‌اش را وامدارِ فردوسی، خیام، سنایی، عراقی، عطار و مولوی است. بهاالدین خرمشاهی، ادیب معاصر، حافظ از ۲۵ شاعر اثر پذیرفته‌است که برخی از آنان مانند مولوی ستون فرهنگ ایرانی و برخی مانند عطار و خیام ستون فرهنگ و دانسش ایرانی هستند.

نکته جالب این است که شهرت و اثرگذاری حافظ از زمان حیاتش آغاز شد و اثر او در همان زمان به شبه‌قاره هند رسید و شاعران آن سرزمین‌ها کوشیدند تا ویژگی‌های شعر حافظ را به کار برند.

در وصف جایگاه حافظ همین بس که چند قرن است اشعار حافظ ضرب المثل ایرانیان و دیوان شعرش در کنار قرآن از مهم‌ترین کتاب‌های هر خانه است.‌

سعدی شیرازی

پیش از پرداختن به سعدی به شما پیشنهاد می‌کنیم قبل از سفر به شیراز خطرناک ترین محله های شیراز بشناسید تا سفر بهتری داشته باشید. سعدی شیرازی یا استاد سخن، شاعر زبردست و چیره‌دست شیرازی است. سعدی در سال ۶۰۶ هجری قمری چشم به جهان گشوده است. سعدی شیرازی از خطبای معروف جهان اسلام در زمان خود بوده است. سعدی شیرازی به نغزگویی و ماهر سخن گفتن میان ادبا و شاعران شهره است.

آثار به‌جای مانده، از سعدی شامل گلستان، بوستان و غزلیات سعدی است. در کتاب‌های گلستان و بوستان حکایت‌ها و موعظه‌هایی وجود دارد، که برای خوانندگان بسیار جذاب و شنیدنی است. سعدی در سال ۶۹۰ هجری قمری در شیراز چشم از جهان فروبست. آرامگاه سعدی در شهر شیراز به نام سعدیه قرار دارد.

سعدی بی‌تردید برازنده عنوان استاد سخن است. آثار او مدت‌ها در مدرسه‌ها و مکتب‌خانه‌ها به‌عنوان منبع آموزش زبان و ادبیات فارسی تدریس می‌شده و بسیاری از ضرب‌المثلهای رایج در زبان فارسی برآمده از اشعار و نوشته‌های او است.

سعدی را باید استاد ساده نویسی دانست، ساده نویسی جذابی که البته خود هنری منحصر به فرد و پر از نکته‌های جذاب است.

آثار وی در کتاب کلیات سعدی، شامل گلستان به نثر، کتاب بوستان در قالب مثنوی و نیز غزلیات، گردآوری شده‌است. علاوه بر این او آثاری در سایر قالب‌های ادبی نظیر قصیده، قطعه، ترجیع‌بند و تک‌بیت به زبان فارسی و عربی دارد.

چند بعدی بودن سعدی نباید باعث شود که فکر کنیم اشعار او به قوت شعرای دیگر نیست. اشعار سعدی، به خصوص اشعار عاشقانه وی، تنه به تنه اشعار حافظ می‌زند و در برخی مواقع بالاتر از اشعار حافظ قرار می‌گیرد.

سعدی نیز همچون در زمان حیات شهرت و احترام فراوانی یافت و آثاراش به هندوستان، آسیای صغیر و آسیای میانه رفت.

نکته جالب این جا است که حافظ از جمله شاعرانی بوده که تحت تأثیر سبک سعدی به سرودن غزل روی آورده و در ابتدا از سعدی الگو گرفته است. از معاصرین ما نیز چهره‌های برجسته‌ای چون محمدعلی جمال‌زاده و ابراهیم گلستان از نثر سعدی تاثیر پذیرفته‌اند.