«با این روش ذهن را تسخیر کن، چسبیدن به زمین با هیپنوتیزم سریع، هیپنوتیزم در 3 ثانیه و تکنیک ذره بین و …» که هر کدام از آنها با اسامی مختلف سعی دارند مخاطب خود را جذب کنند.
به گزارش اخبار جدید به نقل از خبر فارسی، تیترهای بزرگی از ویدیوهای مربوط به هیپنوتیزم است، وقتی به این کلمه را در فضای مجازی جستجو می‌کنیم با انبوهی از صفحات روبه‌رو می‌شویم که به اسم هیپنوتیزم دوره می‌فروشند و ادعا می‌کنند این علم را در جلساتی کوتاه می‌توانند آموزش دهند. برخی از ویدیوها به قدری عجیب بود که سوال بزرگی در ذهن من بیننده ایجاد می‌کرد که چرا و چطور مردم به راحتی به این افراد اعتماد می‌کنند و ذهن خودشان را بازیچه قرار می‌دهند؟ به همین منظور به سراغ انجمن علمی هیپنوتیزم رفتیم با دکتر سید محمد کاظم طباطبایی، روانشناس بالینی و متخصص این موضوع درباره هیپنوتیزم صحبت کردیم.
نکته‌ای که در بسیاری از صفحات آموزش هیپنوتیزم به چشم می‌خورد، مجاز بودن آموزش برای همه افراد است و فرقی هم نمی‌کند شما چه تخصص و پیش‌زمینه‌ای داشته باشید! موضوعی که در انجمن علمی هیپنوتیزم صدق نمی‌کند و دوره‌های آموزشی که در انجمن علمی برگزار می‌شود ویژه دانش‌آموختگان رشته‌های گروه روانشناسی و مشاوره، گروه پزشکی و پیراپزشکی است.
دکتر طباطبایی درباره تعریف عام هیپنوتیزم توضیح می‌دهد: «هیپنوتیزم یک روش است، پدیده‌ای که در مغز ما رخ میده و میتونه در وضعیتی قرار بگیره که پذیرش مغز رو بالا ببره در اون شرایط بهش میگیم هیپنوتیزم! خیلی چیز پیچیده‌ای نیست و ما هر روز در شرایط مختلف و حتی با حرف‌های آدمها ممکنه بهش دچار بشیم. بیاین با یه مثال ساده این موضوع رو باز کنم، وقتی‌که شما تصمیم به خریدن گوشی دارید بالاخره یه جایی تفکر نقادتون باید شکل بگیره، ذهن آروم باشه و تصمیم بگیره که چه مدل و برندی برای گوشی خوبه و بعد اقدام به خرید می‌کنید. اگر 4 تا فکر تو ذهنتون باشه هیچ وقت نمیتونین خرید موفقی داشته باشین! پس به طور کلی هیپنوتیزم توسط موقعیت‌های مختلف و زمانی اتفاق میفته که تفکر نقاد ما آروم بگیره و یک فکر جایگزین در مغز ما بشینه.»
تصور عموم از هیپنوتیزم فردی است که روی صندلی راحتی لم داده، موسیقی ملایم در حال پخش است و بعداز آسایش و آرامش و رهایی از او خواسته می‌شود از حس و آرامشی که به دست آورده صحبت کند و همینطور آرام آرام وارد یک فضای آرام‌بخش و تحریک سیستم پاراسمپاتیک شود. به گفته دکتر طباطبایی در این موقعیت فرد میتواند وارد خلسه و مجذوب تصویرسازی‌های شود که توسط خودش ساخته شده است و معمولا این همان هیپنوتیزمی است که آموزش داده می‌شود، چیز عجیب و غریبی هم نیست!
روانشناس بالینی درباره اصل هیپنوتیزم کردن هم توضیح داد: «در حقیقت وقتی ما فردی رو هیپنوز می‌کنیم در واقع می‌خوایم مجذوب تصویرهای ذهنی خودش بشه و بعد ما در راستای درمانی هدایتش می‌کنیم. بعد از هیپنوز و مجذوب شدن، فرد تلقین پذیریش بالا و یا بالاتر میره، بعد از این مراحل کار درمان صورت می‌گیره چرا که مراجعه کننده ذهن پذیرا پیدا کرده یعنی تفکر نقادش آروم گرفته و در راستای درمان و صحبتها مخالفت نمیکنه! مثلا فرض کنید درمانجو یک رفتاری داره که همین باعث شده طرف مقابل یک پرخاشی بکنه و تنش ایجاد بشه، ما می‌خوایم تو درمان بهش بگیم که این رفتار رو تغییر بده. هیپنوز ممکنه باعث بشه در ناخودآگاه، فرد حرف ما رو بهتر و یا در زمان کوتاه‌تری قبول کنه.»
شاید خودمان متوجه این موضوع نباشیم اما هر روز با تبلیغاتی که جلوی چشممان رژه می‌رود از هیپنوتیزم شدن بمباران می‌شویم، مثالی که دکتر طباطبایی درباره موضوع تبلیغات و تاثیراتش درباره هیپنوتیزم زد شاید به درک این فرآیند کمک کند، او گفت: «اصل کارهای تبلیغاتی روی مبنای هیپنوتیزم درحال چرخشه، مثلا این اتفاق هنگام خرید رخ میده، پیش فرض درباره کالا یا برند باعث میشه ناخودآگاه شناخت و آگاهی بهش داشته باشی و حس کنی بهش نیاز داری! حالا اون پیش فرض از کجا میاد؟ همون تبلیغات رسانه، خانواده و دوستان و… پس همه اینها باعث میشه که ذهن نقاد برای خرید یک محصول آروم بشه و تو رو آماده خرید کنه. این همون کاریه که تبلیغات با کمک هیپنوتیزم انجام میده.»
«تا تقاضا باشه، عرضه هم هست» این جمله درباره آموزش و فروش دوره‌های غیرقانونی هیپنوتیزم هم صدق می‌کند، دلیل جذابیت این روش را از دکتر طباطبایی پرسیدیم، او در جواب گفت: «بخاطر اینکه در آثار سینمایی مختلف و حتی تبلیغات رسانه‌ای جوری هیپنوتیزم رو معرفی کردند که تبدیل شده به قدرت و به دست آوردن کنترل شخص! درحالیکه اصلا اینطوری نیست. فرد میره هیپنوتیزم یاد بگیره که کنترل دیگران رو در دست بگیره درحالیکه هیپنوتیزم شدن، یعنی من متخصص راهنمایی میکنم، شما خودت انجام میدی این یعنی هر هیپنوتیزمی خود هیپنوتیزمه نه که کنترلت دست منه! مثل اینکه میخوای ماشین رو پارک کنی من به شما راهنمایی میکنم که درست ماشین رو پارک کنین اما اگه شما به حرف من گوش ندی چی؟ پس قدرت در وجود شماست، مهارت در وجود منه! ولی عوام تصورشون اینه که قدرت به ما میگه هیپنوتیزم رو، من یه نفر رو هیپنوتیزم کنم پس کنترلش دست منه! مثل چیزهای که تو فیلمها نشون میدن خوابگرد و امثالهم.»
دکتر در ادامه صحبت‌هایش به افراد غیر متخصصی اشاره کرد که با هیپنوتیزم به ناخودآگاه آدمها چنگ میزنند و روح و روانشان را به بازی می‌گیرند تا بتوانند با استفاده از این روش پولی را هم به جیب بزنند.
او درباره آسیب‌های این کار هم حرف زد: «عوارض هیپنوتیزم شدن غیرتخصصی اینه که فرد در کوچه پس کوچه‌های ذهنش فضولی کند و آن را بهم بریزد! ببینین ما یه سری مشکلاتی داریم از کودکی تا الان که حل نشده اما پرونده‌شو بستیم و انداختیم یه گوشه از ذهنمون که اذیتمون نکنه حالا یه نفر پیدا میشه که در این خاطرات و زخمهای قدیمی رو باز کنه و با نمک ریختن روی اون بهش می‌پردازه! خطر مرگ نداره اما همین بهم ریختگی ذهن میتونه خطرناک باشه و آشفتگی روانی ایجاد کنه.»
دکتر تاکید می‌کند که فرق بین متخصص و غیر متخصص دقیقا در نقطه بهم‌ریختگی ذهن مشخص می‌شود: «آدمهایی که ادعا می‌کنند علم هیپنوتیزم رو یاد گرفتن با دست بردن به خاطرات و ناخودگاه فرد، با همون حالت بهم ریختگی روحی و ذهنی و دل آشوبگی که ایجاد شده فرد رو رها میکنن! ما بهش میگیم فضولی! من روانشناس حتی به خودم اجازه نمیدم که فضولی کنم و به اعماق خاطرات دردآور و قدیمی که تو ناخودآگاه فرد پناه گرفته، دست ببرم تا زمانی که خود فرد از اون احساس پنهان در عذاب باشه و ازم بخواد تا با هم پیداش کنیم و بعد از اون تازه مرحله مهم ماجراست، پرداختن به اون مسئله. با هیپنوتیزم خاطرات رو آروم آروم به عقب می‌زنیم و دونه دونه حل می‌کنیم و مراحل درمان رو میریم جلو». در نهایت هم طباطبایی هیپنوتیزم را به چاقوی جراحی شبیه دانست که میتواند دست هر کسی باشد اما تا وقتی علم و مهارت استفاده از آن را نداشته باشید کارایی آن به درد نمیخورد!
درباره بحث آموزش‌های هیپنوتیزم که مانند قارچ سر از شبکه‌های اجتماعی درآورده‌اند و همه‌شان هم مدعی هستند که در کار خودشان خیلی تبحر دارند، هم با طباطبایی که عضو انجمن هیپنوتیزم ایران هم هست، صحبت کردیم و برای‌مان توضیح داد که: «هرجا که بحث درمان مطرح میشه، حتما باید زیرنظر سازمان وزارت بهداشت باشه. آموزش درمانی انجمن‌ها مجوزشو از وزارت بهداشت می‌گیره ما اگه دوره برگزار می‌کنیم از سمت وزارت بهداشت بهمون ابلاغ شده که این کار رو حتما انجام بدیم، یعنی وزارت بهداشت این نیاز رو در کشور احساس کرد که آموزش هیپنوتیزم به افراد متخصص داده و دوره‌هایی برگزار شود تا در این راستا به مردم خدمات بدن» او در ادامه از برگزاری دوره‌ها در فضای مجازی گفت: « ین کار صددرصد غیرقانونیه و برای برگزاری کلاسها حتما باید مجوز داشته باشند که در امر هیپنوتیزم تنها انجمن فعالی که این دوره‌ها اون هم فقط به افراد متخصص در حوزه روانشناسی و پزشکی آموزش میده انجمن علمی هیپنوتیزمه. تمامی پیج‌ها و صفحات مجازی و حتی برخی سایتها که ادعای آموزش هیپنوتیزم دارن، غیرقانونی عمل میکنن و مردم نباید به راحتی ظاهر پیج و ادعاهاشون فریبشون بده، چرا که اونها جز خالی کردن جیب‌تون دغدغه‌ای ندارن و متاسفانه در این زمینه هم پلیس فتا ضعیف عمل کرده است.»