معاینات دوره‌ای در طب کار، یکی از مهمترین برنامه‌های حفظ سلامت کارکنان در محیط کار است و با هدف ارزیابی سلامت و ایمنی کارکنان، در بازه‌های زمانی منظم و دوره‌ای انجام می‌شود. معاینات دوره ای سازمانی توسط پزشکان طب کار صورت می‌گیرد.
معاینات دوره ای سازمانی معمولا در محیط کار برای کارکنان و کارگران انجام می‌شود و هدف از این معاینات شناسایی زودهنگام مشکلات پزشکی، کاهش خطرات محیط کار و افزایش سلامت کلی افراد است. این معاینات به کاهش هزینه‌های درمانی و اخراج از کار، کمک می‌کنند.
انجام معاینات دوره‌ای در ترویج فرهنگ ایمنی در محیط کار نقش دارند. این معاینات به کارکنان یادآوری می‌کنند که حفظ سلامت و ایمنی در محیط کار، اهمیت زیادی دارد.
در معاینات دوره ای، شرایط کارکنان در موارد زیر ارزیابی می‌شود:
کارکنان به سوالاتی درباره سوابق پزشکی و سوابق کاری در محیط کار، پاسخ می‌دهند. این اطلاعات، به پزشک کمک می‌کند تا مسائل پزشکی پیشین و مخاطرات موجود در محیط کاری را مورد بررسی قرار دهد.
پزشک، در معاینات دوره ای سازمانی، کارکنان را از نظر جسمی ارزیابی می‌کند تا نشانه‌ها و علائم فیزیکی مشکلات پزشکی را تشخیص دهد. این بررسی شامل معاینه قلب، ریه‌ها، دستگاه گوارش، پوست، چشم، گوش و دیگر بخش‌های بدن است.
احتمال دارد پزشک، نمونه‌های خون و ادرار افراد را جمع‌آوری کند و به آزمایشگاه بفرستد. آزمایش‌های متداول، شامل تعداد سلول‌های خون، مقدار نمک و مواد شیمیایی در خون و ادرار و سایر پارامترهای آزمایشگاهی مرتبط با سلامت عمومی است.
در برخی موارد، تست‌های تخصصی همچون تست‌های تنفسی، تست‌های بینایی و تست‌های سم‌شناسی برای ارزیابی مشکلات خاص انجام می‌شود.
ازآنجایی‌که بیماری اعتیاد بر روان فرد تاثیر می‌گذارد، تست اعتیاد توسط بعضی از کارفرمایان درخواست می‌شود که از طریق آزمایش ادرار و خون قابل‌تشخیص است.
پس از انجام معاینات دوره ای سازمانی، احتمالا پزشک با کارفرما یا مسئولان محیط کار تماس می‌گیرد تا با آنها در مورد نتایج معاینات صحبت کند و در صورت ضرورت، تغییراتی در محیط کار فراهم سازد.
معاینات ادواری طب کار در فواصل زمانی مختلف بسته به شرایط محیط کار، نوع شغل، خطرات موجود در محیط کار و قوانین ایمنی و سلامت صورت می‌گیرند.
در بسیاری از کشورها و برای بسیاری از شغل‌ها، چکاپ ادواری، به‌صورت سالانه تعیین می‌شود. در چکاپ ادواری سالانه، تمامی کارکنان باید سالی یکبار تحت معاینه پزشکی قرار گیرند. این نوع زمان‌بندی، برای اطمینان از حفظ سلامت کارکنان و شناسایی زودهنگام مشکلات پزشکی تعیین می‌شود.
برخی شغل‌ها و برخی شرایط خاص نیاز به معاینات دوره ای سازمانی 6 ماهه یا حتی فصلی را بیشتر می‌کنند. این معاینات بیشتر شامل شغل‌هایی می‌شود که خطرات بیشتری دارند یا در محیط کار، عوامل زیان‌آور برای سلامتی کارکنان هستند.
برخی معاینات دوره‌ای تحت تاثیر عوامل خاص محیط کاری قرار دارند. به‌عنوان مثال، اگر محیط کاری احتمال انتقال عفونت‌های ویروسی را بیشتر کند، به معاینات دوره‌ای بیشتری نیاز است و باید مکررا انجام شوند.
در صورت استخدام در یک شغل جدید، کارکنان باید تحت معاینات بدو استخدام قرار گیرند تا سلامت آنها بررسی شود. تشخیص زود هنگام مشکلات پزشکی و اطمینان از مطابقت شرایط کاری با نیازهای سلامت مرتبط با شغل از طریق این معاینات ممکن است.
در برخی شغل‌ها همچون مشاغل پزشکی و پیراپزشکی و برای کارکنان شاغل در محیط بیمارستان، به معاینات دوره ای سازمانی بیشتری نیاز است.
انجام معاینات بدو استخدام جهت ارزیابی سلامتی فرد قبل از اشتغال به‌کار است تا مشخص شود کارمند قادر به انجام کارهای محوله است یا خیر. از این‌رو، انجام چنین معایناتی، پیش از استخدام، برای کلیه افراد ضروری است.
علاوه‌بر این، پس از انجام معاینات بدو استخدام، طبق ماده ۹۲ قانون کار، کارفرما ملزم به انجام معاینات ادواری کارگران و کارمندان خود حداقل سالی یکبار است.
کارفرما مسئول سلامت کارکنان خود است و باید از سوابق پزشکی آنها مطلع باشد تا شرایطی ایمن را برای کارکنان فراهم سازد. در صورت بروز مشکل یا آسیب برای کارکنان، معاینات پزشکی به کارفرمایان امکان می‌دهد تا از حق‌وحقوق خود دفاع کنند. در بعضی از سازمان‌ها این آزمایشات سالانه و تحت عنوان معاینات دوره ای سازمانی انجام می‌شوند.
هزینه معاینات طب کار در سال 1402 طبق بیمه تأمین اجتماعی مشخص می‌شود که برای افراد زیر 35 سال 7.900.000 ریال است و با درنظرگرفتن نوار قلب، این هزینه به 8.900.000 ریال خواهد رسید. اگر آزمایش اعتیاد سه گانه در معرفی نامه طب کار درخواست شود، هزینه آن 1،090،000 ریال خواهد بود و هزینه تست اعتیاد ده‌گانه برابر با 2،100،000 است.
هزینه معاینات بدو استخدام طبق قانون به عهده کارگران است، اما برخی از کارفرمایان ممکن است این هزینه را بپردازند.
هنگام انجام معاینات بدو استخدام، مدارک و شرایط زیر ضروری هستند:
یکی از مراکز انجام‌دهنده معاینات دوره ای سازمانی، طب کار پرانا نام دارد. در این مرکز، پرونده‌ها به‌صورت آنلاین ثبت شده‌اند و پزشک به نتایج معاینات در سنوات مختلف دسترسی دارد. یک تیم از این مرکز برای انجام پروژه به محل کار شما اعزام می‌شود که بدون هیچ‌گونه جابجایی، می‌توانید معاینات را در محل کار خود انجام دهید.
همواره یکی از کارکنان پرانا طب برای انجام هرچه‌بهتر پروژه، فرایند معاینه را برای کاهش نواقص احتمالی مدیریت می‌کند.
معاینات دوره ای سازمانی برای حفظ سلامت و ایمنی کارکنان در محیط کار ضروری هستند. این پروسه، در تشخیص سریع مسائل پزشکی نقش دارد و به ارتقا کیفیت زندگی و کاری افراد کمک موثری می‌کند. علاوه‌بر این، اعلام نتایج معاینات و توصیه‌های پزشکی با خفظ حریم شخصی کارکنان اهمیت ویژه‌ای دارد. زمان و فراوانی انجام معاینات دوره‌ای به نوع شغل، مخاطرات محیط کار و قوانین محلی بستگی دارد و ممکن است سالانه، 6 ماهه یا در مواقع خاص صورت گیرد.