«هلدینگ سرمایه‌گذاری مکس» در جدیدترین گزارش پژوهشی خود با عنوان گزارش «فینتک در ایران: آنچه هست؛ آنچه خواهد بود»، ابعاد مختلف صنعت فینتک را در ایران بررسی کرده است. طبق این گزارش درحال‌حاضر ایران یکی از ۶ کشور برتر شورای همکاری‌های اسلامی است اما بسیاری از کارشناسان در کوتاه‌مدت آینده روشنی برای این صنعت نمی‌بینند.
به گزارش اخبار جدید به نقل از دیجیاتو؛ فینتک به‌عنوان یکی از نوآوری‌های کلیدی در بخش مالی، راهکاری نوآورانه برای رشد پایدار به حساب می‌آید. در منطقه خاورمیانه، به‌ویژه ایران، نرخ رشد این صنعت سالانه ۳۰ درصد است. افزایش محبوبیت تجارت الکترونیک، به‌خصوص میان جوانان ایرانی، از مهم‌ترین دلایل رشد فینتک در ایران بوده است.
گزارش مکس نشان می‌دهد حجم تراکنش‌های شرکت‌های فینتک در ایران به حدود ۱۶۶.۸ میلیارد دلار رسیده است. با دسترسی بیش از ۹۷ درصد جمعیت کشور به اینترنت، زیرساخت‌های لازم برای رشد فینتک فراهم شده است.
البته چالش‌هایی هم پیش روی رشد این صنعت در ایران قرار دارد. محدودیت‌های بین‌المللی دسترسی شرکت‌های فینتک ایرانی به فناوری‌های نوین را دشوار کرده است. همچنین نبود قوانین شفاف و جامع مانع توسعه پایدار این صنعت می‌شود. شرکت‌های نوپا در حوزه فینتک برای رشد و توسعه نیاز به منابع مالی بیشتری دارند.
در سال گذشته، صنعت فینتک در ایران باوجود پتانسیل‌های فراوان و نیروی انسانی متخصص، با چالش‌های جدی مواجه بوده است؛ نبود قوانین شفاف و مدون، دخالت نهادهای نظارتی و نوسانات اقتصادی از مهم‌ترین موانع سر راه این صنعت نوظهور است.
کارشناسان حوزه رمزارزها بر این باورند که نداشتن تعریف مشخص و قانونی برای مفاهیمی مانند کریپتوکارنسی و رمزدارایی بزرگ‌ترین چالش این بازار است. «جواد بهره»، رئیس هیئت‌مدیره «بیت‌مکس»، دراین‌باره می‌گوید: «حاکمیت هنوز نتوانسته به تعریف واحد و روشنی از رمزارزها برسد و این امر باعث ایجاد ابهام و عدم‌اطمینان در میان فعالان این حوزه شده است.»
«رضا خانکی»، مدیرعامل شرکت «ازکی سرمایه»، وضعیت بازار ولث‌تک (WealthTech) را تحت‌تأثیر دو عامل اصلی می‌داند؛ نوسانات اقتصادی کلان مانند تورم بالا و دخالت‌های بی‌مورد نهادهای نظارتی. به گفته وی، سازمان بورس با اعمال قوانین سختگیرانه رشد این حوزه را کند کرده است.
«مهدی مومنی»، مدیرعامل شرکت «ازکی وام»، مهم‌ترین چالش صنعت لندتک را قیمت‌گذاری دستوری می‌داند. وی معتقد است این سیاست باعث کاهش رقابتی شدن بازار و ایجاد محدودیت برای فعالیت شرکت‌ها شده است.
عملکرد کلی صنعت فینتک ایران در سال ۱۴۰۲
سال گذشته در بررسی جامعی از وضعیت صنعت فینتک ایران، فعالان این حوزه عملکرد کلی صنعت را متوسط ارزیابی کردند. سیاست‌های دولتی و محدودیت‌های اینترنتی، از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر این صنعت شناخته شدند.
براساس نتایج این پیمایش که از میان بیش از ۳۵ چهره شاخص فینتک انجام شده، تقریباً نیمی از شرکت‌کنندگان عملکرد سال گذشته فینتک را متوسط ارزیابی کرده‌اند. درحالیکه ۲۲ درصد عملکرد را خوب و ۲۸ درصد ضعیف توصیف کردند.
حدود نیمی از کارشناسان معتقدند سال گذشته سیاست‌های دولت و قوانین بیشترین تأثیر را بر صنعت فینتک داشته است. محدودیت‌های دسترسی به بازارهای بین‌المللی و افزایش تقاضا برای راهکارهای مالی دیجیتال، از دیگر عوامل مؤثر برشمرده شدند.
وضعیت اقتصادی ایران نیز تأثیر قابل‌توجهی بر صنعت فینتک گذاشته است. ۶۶ درصد پاسخ‌دهندگان این تأثیر را منفی ارزیابی کرده‌اند. در مقابل، ۲۸ درصد معتقدند اقتصاد تأثیر مثبتی بر این صنعت داشته.
دیدگاه کارشناسان درباره آینده کوتاه‌مدت فینتک دوگانه است. ۴۱ درصد به رشد مداوم و ۴۱ درصد به رکود این صنعت باور دارند. همچنین نگاه ۹ درصد به آینده این صنعت بسیار بدبینانه است.
بین زیربخش‌های فینتک، مدیریت ثروت و سرمایه‌گذاری در کنار فناوری پرداخت بیشترین پتانسیل رشد را دارند. همچنین کارشناسان به پتانسیل بالای اینشورتک و رگتک اشاره کردند. اکثر کارشناسان معتقدند نقش دولت در صنعت فینتک باید هم نظارتی
هم حمایتی باشد.
محیط سرمایه‌گذاری برای فینتک در ایران جذابیت چندانی ندارد. ۶۶ درصد پاسخ‌دهندگان با این گزاره مخالف یا تا حدودی مخالف بودند. بااین‌حال، ۸۱ درصد آنها حاضر به سرمایه‌گذاری در شرکت‌های فین‌تکی ایرانی هستند.
گزارشی تازه از «مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری»، تصویری از تحولات چشمگیر ایران در حوزه علم، فناوری و نوآوری ارائه می‌دهد. این گزارش که سال ۲۰۲۳ را مرور می‌کند، نشان می‌دهد سیاست‌گذاری‌های متوالی این حوزه اکوسیستمی پویا و روبه‌رشد را در کشور شکل داده‌اند.
به‌طوری که هم‌اکنون تقریباً تمام جمعیت شهری و بیش از ۹۸ درصد جمعیت روستایی کشور به اینترنت دسترسی دارند. طبق آخرین آمار، ضریب نفوذ اینترنت موبایل و خانگی در ایران به‌ترتیب به ۱۱۶ و ۱۳ درصد رسیده است. براساس پیش‌بینی‌ها، ضریب نفوذ اینترنت در ایران تا پایان ۲۰۲۴ به ۹۴.۴۵ درصد خواهد رسید.
ایران جایگاهش را در فهرست شاخص جهانی نوآوری در منطقه تثبیت کرده و سال ۲۰۲۲ به رتبه ۵۳ صعود کرد. بااین‌حال، سال ۲۰۲۳ ایران یک پله سقوط کرد و به رتبه ۶۳ رسید. کارشناسان دلایل مختلفی ازجمله تحریم‌ها، نوسانات اقتصادی و محدودیت‌های دسترسی به فناوری‌های پیشرفته را در این کاهش رتبه مؤثر می‌دانند.
با تصویب قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در سال ۱۳۹۳، بستری برای فعالیت این شرکت‌ها فراهم شد. درحال‌حاضر، بیش از ۸۴۹۳ شرکت دانش‌بنیان در کشور ثبت شده‌اند که از این تعداد بیش از ۵۵۰۰ شرکت در حوزه تولید فعالیت می‌کنند و بیش از ۲۹۰۰ شرکت در قالب استارت‌آپ خدمات نوآورانه ارائه می‌کنند.
رشد اقتصاد دیجیتال در ایران چشم‌اندازی برای آینده کشور ترسیم می‌کند. سهم اقتصاد دیجیتال در تولید ناخالص داخلی کشور از ۳.۸ درصد در سال ۲۰۱۶ به ۷.۹ درصد در ۲۰۲۳ افزایش یافته است.
توجه ویژه به فناوری‌های نوظهور، مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و بلاکچین، از دیگر محورهای توسعه اقتصاد دیجیتال در ایران است. همچنین استفاده از فناوری‌های صنعت ۴.۰ در صنایع سنتی مانند خودروسازی و نفت و گاز، به هوشمندسازی و ارتقای بهره‌وری در این صنایع کمک کرده است.
در سال‌های اخیر، بازار فینتک ایران رشد کرده است. ظهور فناوری‌هایی همچون پرداخت‌های دیجیتال، سرمایه‌گذاری‌های آنلاین، تأمین مالی جمعی، دارایی‌های دیجیتال و نئوبانک‌ها، تحولاتی در این حوزه رقم زده است.
پرداخت‌های دیجیتال به محبوب‌ترین روش انجام تراکنش‌ها در ایران تبدیل شده‌اند. کاربران به‌صورت فزاینده‌ای به‌سمت استفاده از راهکارهای پرداخت موبایلی روی آورده‌اند، این روند نشان‌دهنده تغییر عادات مصرفی مردم به‌سمت دیجیتال‌سازی است.
پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری آنلاین با ارائه روش‌های ساده و کم‌هزینه، توجه بسیاری از افراد را جلب کرده‌اند. این پلتفرم‌ها گزینه‌ای جذاب برای سرمایه‌گذاری‌های کوچک و بلندمدت مطرح می‌شوند. راهکارهای تأمین مالی جمعی نیز ابزاری کارآمد برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط شناخته می‌شوند. این روش به شرکت‌ها کمک می‌کند به منابع مالی موردنیازشان دسترسی پیدا کنند.
پیدایش دارایی‌های دیجیتال مانند NFTها و ارزهای دیجیتال فرصت‌های جدیدی برای سرمایه‌گذاری و کسب درآمد ایجاد کرده است. نوسانات شدید این بازار نوظهور توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران را جلب کرده است. نئوبانک‌ها با ارائه خدمات نوآورانه و مشتری‌مدار، صنعت بانکداری سنتی را به چالش کشیده‌اند. این بانک‌های دیجیتال با تمرکز بر نیازهای نسل جوان و تکنولوژی توانسته‌اند سهم قابل‌توجهی از بازار را به خودشان اختصاص بدهند.
در گزارش اخیر «فینتک جهانی اسلامی ۲۰۲۳»، ایران در کنار عربستان و امارات، یکی از 6 بازیگر اصلی بازار فینتک اسلامی جهان معرفی شده است.
طبق این گزارش، کشورهای اسلامی همچنان بر بازار جهانی فینتک اسلامی تسلط دارند و کشورهای آسیای جنوب‌شرقی و منطقه شورای همکاری خلیج فارس، بیشترین فعالیت‌ها را در این حوزه به خودشان اختصاص داده‌اند.
حجم کل تراکنش‌های فینتک اسلامی در سال گذشته به ۱۳۸ میلیارد دلار رسید و پیش‌بینی می‌شود تا ۲۰۲۷ به ۳۰۶ میلیارد دلار برسد؛ رشد سالانه ۱۷.۳ درصدی. درحالیکه نرخ رشد متوسط سالانه کل صنعت فینتک جهان در همین بازه زمانی ۱۲.۳ درصد برآورد شده است.
صنعت فینتک در ایران باوجود تمام چالش‌ها، همچنان پتانسیل بالایی برای رشد و توسعه دارد. برای تحقق این پتانسیل نیازمند همکاری و تعامل بیشتر بین دولت، بخش خصوصی و فعالان این صنعت هستیم. همچنین ایجاد محیطی قانونی و رگولاتوری شفاف در کنار حمایت از سرمایه‌گذاری در این حوزه، از مهم‌ترین اقداماتی است که باید در دستور کار قرار بگیرد.