گام‌های بلند ایران و ترکیه برای ارتقاء همکاری در زمینه های متنوع

در تداوم رایزنی های منطقه‌ای وزیر امور خارجه کشورمان به کشورهای مختلف منطقه عراقچی پس از دیدار با مقامات ارشد اردن و مصر، عازم استانبول شد و ضمن شرکت در اجلاس وزرای خارجه همکاری منطقه‌ای قفقاز، با مقامات آنکارا هم دیدار و تبادل نظر کرد.

عراقچی با «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه و «هاکان فیدان» وزیر امور خارجه این کشور ملاقات و به بحث و تبادل نظر در خصوص موضوعات مورد علاقه دو طرف جهت ارتقای همکاری‌ها در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، امنیتی و فرهنگی و البته مسائل و تحولات مهم منطقه از جمله لزوم توقف جنگ در غزه و لبنان و جلوگیری از گسترش تنش و جنگ در منطقه پرداخت.

برای تبیین بیشتر و بهتر ابعاد مختلف روابط میان تهران و آنکارا و مسائل مرتبط با سفر وزیر امور خارجه کشورمان به ترکیه با «محمدحسن حبیب‌الله زاده» سفیر جمهوری اسلامی ایران در ترکیه به گفت‌وگو پرداختیم.

سفیر ایران در این گفت‌وگو به گام های بلند ایران و ترکیه برای همکاری در زمینه های متنوع سیاسی، اقتصادی، تجاری، تبادلات مرزی، حمل و نقل، تبادل برق، کشاورزی، انرژی و فرهنگی پرداخت و از نشست کمیته همکاری های امنیتی و انتظامی ایران و ترکیه که هفته گذشته در آنکارا برگزار شد صحبت کرد.

وی در توصیف تعاملات مثبت دوسویه به این مهم هم اشاره کرد که در یک سال و نیم گذشته تعداد ۴۱ زندانی ایرانی جهت ادامه محکومیت به کشورمان منتقل شده اند و هم اکنون نیز با تلاش‌های بعمل آمده تعداد قابل توجهی پرونده انتقال تکمیل شده است.

حبیب‌الله زاده معتقد است صلح و آرامش و یا بالعکس بی ثباتی در منطقه قفقاز بر امنیت کشورهای این منطقه به خصوص ایران و ترکیه تاثیر مستقیم خواهد گذاشت.

متن کامل گفت‌وگوی ایرنا با سفیر ایران در آنکارا به شرح زیر است:

باتوجه به دیدارهای مثبت و سازنده‌ای که اخیرا آقای عراقچی با مقامات ترکیه داشتند، به نظرتان چشم انداز روابط در زمینه های مختلف میان دو طرف چگونه خواهد بود؟

سفر جناب آقای دکتر عراقچی به ترکیه اولین سفر رسمی ایشان در کسوت وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به ترکیه شمار می رود که عملا دو بخش مجزا بود. بخش اول سفر ایشان به منظور شرکت در نشست وزرای امور خارجه سازوکار ۳+۳ انجام شد و در همین چارچوب وزاری امور خارجه ۵ کشور ایران، ترکیه، روسیه، جمهوری آذربایجان و ارمنستان یک نشست عمومی و یک نشست مشترک با آقای اردوغان رئیس جمهور ترکیه برگزار کردند.

بخش دوم سفر وزیر امور خارجه کشورمان به ترکیه به دیدارهای رسمی دوجانبه ایشان به ترکیه و دیدار با مقامات عالی رتبه این کشوراختصاص داشت. ملاقات دو جانبه بسیار خوبی بین وزیر امور خارجه کشورمان با رئیس جمهور ترکیه صورت گرفت. طرفین در خصوص تحولات فلسطین و لبنان و نیز مناسبات دوجانبه صحبت کردند.

رئیس جمهور ترکیه بر عزم ترکیه برای توسعه همکاری ها با ایران اشاره و حمایت خود از توسعه مناسبات تجاری و رفع موانع آن را بیان داشت. همچنین دو دور مذاکره میان آقای دکتر عراقچی با آقای هاکان فیدان همتای ترکیه ای ایشان برگزار شد.

مذاکرات وزرای امور خارجه طیف وسیعی از مسائل منطقه ای و سیاسی و مناسبات تجاری را در بر گرفت. طبیعا در مذاکرات میان هیات های دو کشور با توجه به اشتراک دیدگاه های گسترده دو کشور نسبت به تجاوزات و جنایات رژیم صهیونیستی در غزه و لبنان و سایر کشورهای منطقه، تبادل نظرهای مفصلی در این خصوص صورت گرفت.

دو کشور ایران و ترکیه گام های بلندی برای همکاری در زمینه های متنوع سیاسی، اقتصادی، تجاری، تبادلات مرزی، حمل و نقل، تبادل برق، کشاورزی، انرژی و فرهنگی برداشته اند. هفته پیش نشست کمیته همکاری های امنیتی و انتظامی ایران و ترکیه در آنکارا برگزار شد.

توافق شده است تا پایان سال میلادی کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و ترکیه نیز برگزار شود که رخداد مهمی خواهد بود. تفاهم کردیم سال ۲۰۲۵ را سال فرهنگی ایران و ترکیه تعیین کنیم. سندی هم در این خصوص به امضاء طرفین رسیده است و قرار است به همین مناسبت برنامه های فرهنگی و هنری در دو کشور اجرا شود.

کمیته راهبردی همکاری های کشاورزی نیز بزودی برگزار خواهد شد. حوزه کشاورزی از زمینه های مهم همکاری دو کشور به شمار می رود. نشست مشورت سیاسی میان معاونین وزرای خارجه دو کشور را نیز بزودی برگزار خواهیم کرد. تاریخ نشست مشورت های کنسولی نیز تعیین شده که در خصوص مسائل کنسولی گفتگو خواهد شد.

انشا الله پس از آن موضوع برگزاری نهمین نشست شورای‌عالی روابط ایران و ترکیه به ریاست روسای جمهور دو کشور در دستور کار قرار خواهد گرفت.

افزایش تعاملات تجاری با همسایگان یکی از اهداف مهم کشور به حساب می‌آید، سطح تبادلات تجاری سالیانه دو طرف چه میزان است؟ آیا هدف‌گذاری مشخصی جهت ارتقای آن وجود دارد؟

ترکیه جزو سه شریک اصلی تجارت خارجی ایران است. سال گذشته حجم تجارت دو کشور بالغ بر ۱۲ میلیارد دلار بوده است. بر اساس آمار جدید گمرک جمهوری اسلامی ایران حجم تجارت دو کشور در شش ماه نخست سال شمسی جاری حدود ۵/۷ میلیارد دلار بوده که افزایش قابل توجهی داشته است.

البته یک هدف گذاری نمادین ۳۰ میلیارد دلاری تعیین شده است، اما برای دستیابی به این هدف ساختارهای اداری، تجاری و بانکی دو کشور باید اقدامات مشخصی را صورت دهند. رفع موانع تعرفه های تجاری، ایجاد مکانیزم تجارت آزاد، مکانیزم مبادله تحاری بر اساس سوآپ ارزی ریال و لیر و غیره می تواند ما را به این هدف گذاری نزدیک تر کند.

در راستای معاضدت های قضایی، آیا برنامه ای جهت انتقال زندانیان میان دو طرف در حال حاضر و در آینده داریم؟

برای انتقال محکومین دو شرط وجود دارد، اول تکمیل مراحل پرونده قضایی محکوم اعم از بازپرسی و صدور حکم بدوی و تجدید نظر و دیوان عالی و قطعی شدن حکم حبس که در سیستم قضایی ترکیه امری زمان بر و بسیار طولانی است و شرط دوم رضایت و درخواست شخص محکوم برای انتقال است.

انتقال محکومین به صورت جاری بین دو کشور در حال انجام است. در یک سال و نیم گذشته تعداد ۴۱ زندانی ایرانی جهت ادامه محکومیت به کشورمان منتقل شده اند و هم اکنون نیز با تلاش های بعمل آمده تعداد قابل توجهی پرونده انتقال تکمیل شده است و امیدواریم که در چند ماه آینده به داخل کشور انتقال یابند. در همین رابطه بزودی نیز نشست کمیته مشترک انتقال محکومین بین ایران و ترکیه تشکیل خواهد شد.

یکی از دستورکارهای مشترک همکاری دو طرف مبارزه با تروریسم است، باتوجه به عزم و اراده تهران و آنکارا به منظور ایجاد آرامش و ثبات در منطقه، چه اقداماتی در این راستا از سوی دو طرف جهت مرتفع کردن تهدیدات انجام‌ می‌شود یا خواهد شد؟

موضوع مبارزه با تروریسم یکی از موضوعات مورد گفت‌وگو ایران و ترکیه است و در همین رابطه یک مکانیزم مهم در مناسبات دو جانبه ما تحت عنوان کارگروه همکاری های امنیتی و انتظامی وجود دارد که اخیرا ششمین نشست آن در آنکارا برگزار شد. موضوعات مختلفی در چهارچوب این کمیته مطرح می شود.

امنیت مرزهای دو کشور، مبارزه با قاچاق مواد مخدر، کالا، سلاح و مهمات، مهاجرت های غیرقانونی و مبارزه با جنایات سازمان یافته از آن جمله اند. یکی از مسائلی که در این نشست ها همواره پیرامون آن گفتگو می شود تقویت امنیت مناطق از طریق توجه به زیربنای توسعه تجارت، همکاری های اقتصادی و ارتقای معیشت مرزنشینان و همکاری‌های استانی ایران و ترکیه است که با جدیت دنبال می شود.

ماه گذشته نشست همکاری‌های اقتصادی استان های مرزی با حضور ۵ استاندار استان های مرزی ایران و ترکیه در ارومیه برگزار و توافقات خوبی صورت گرفت.

یکی از اهداف سفر وزیر خارجه به استانبول، حضور در نشست وزرای خارجه همکاری منطقه قفقاز بود. در این خصوص و اینکه چه تصمیماتی اتخاذ شده در موضوع قفقاز لطفا توضیح بفرمایید.

قفقاز منطقه مهمی است که بین سه کشور ایران، ترکیه و روسیه واقع شده است. در این منطقه از طریق مرزهای مشترک ما به یکدیگر متصل می شویم. کشورها سابقه تاریخی و کهن با هم دارند. بدیهی است صلح و آرامش و یا بالعکس بی ثباتی بر امنیت کشورهای این منطقه تاثیر مستقیم خواهد گذاشت.

بر همین مبنا پیشنهادی برای یک مکانیزم منطقه ای به منظور تقویت صلح و ثبات در این حوزه مطرح و اولین نشست آن موسوم به سازوکار ۳+۳، در آذر ماه ۱۴۰۰ در سطح معاونین وزرای امور خارجه در مسکو برگزار شد. هدف از این نشست، ارزیابی اولیه و امکان سنجی ایجاد یک سازوکار همکاری منطقه ای میان شش کشور بود. البته گرجستان به دلیل مشکلی که با همسایه خود دارد اعلام کرده است که آمادگی شرکت در نشست را ندارد.

نشست دوم پلتفرم ۳+۳ در آبان ماه سال گذشته این بار در سطح وزاری امور خارجه ۵ کشور در تهران برگزار شد که عملا اولین نشست در سطح وزرای خارجه بود. تفاهمات خوبی درخصوص ابزارهای صلح ساز و همکاری های درون منطقه ای صورت گرفت که پایه و مبنایی برای نشست روز جمعه ۲۸ مهرماه در استانبول شد.

سومین نشست ۳+۳ و یا بهتر بگوییم دومین جلسه وزاری خارجه پلتفرم ۳+۳ بر اهمیت حل‌ و فصل مسالمت آمیز اختلافات و نیز شناسایی مرزهای شناخته شده بین المللی تاکید شد. همچنین پیشنهاداتی برای آغاز همکاری های اقتصادی منطقه ای پیرامون موضوعاتی نظیر تجارت، حمل و نقل، انرژی، اتصالات منطقه ای مطرح و توافقاتی نیز صورت پذیرفت.

بدلیل اشترکات تمدنی نسبت به تبادلات مردمی، گردشگری و همکاری‌های فرهنگی، پروژه های علمی، آموزشی نیز ابراز تمایل شد. در واقع بهترین راه ایجاد صلح و آرامش، توسعه همکاری اقتصادی بر مبنای الگوی منطقه‌گرایی است که این پلتفرم در پی تحقق آن است. شاید بتوان پیام مهم و اصلی این نشست را توجه به رویکرد منطقه گرایی در حوزه قفقاز ذکر کرد.

در انتها، نکته‌ای اگر هست از اقدامات مهم سفارت ایران در آنکارا در راستای بهبود روابط دو طرف در زمینه های مختلف، بفرمایید.

روابط ایران و ترکیه ریشه در تاریخ و اشتراکات فرهنگی و تمدنی دارد و دو کشور به واسطه همسایگی علاقمند به توسعه همکاری در حوزه های مختلف هستند. مسائل متنوع و متعددی بین دو کشور وجود دارد که باید پیگیری و اجرایی شود.

مناسبات و تبادلات گسترده سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بین دو کشور در جریان است، دو طرف در خصوص موضوعات مهم منطقه ای از جمله فلسطین، سوریه، قفقاز و دیگر تحولات بین المللی در حال گفتگو و تبادل نظر مستمر هستند. اکثر وزارتخانه های کشورمان با همتایان ترکیه ای خود مراوده و ارتباط دارند.

کمیته های تخصصی مشترک متعددی از سوی دو کشور برای رصد و هدایت امور اجرایی شکل گرفته اند. حجم تردد بین دو کشور بالا است. جالب است بدانید که سال گذشته بالغ بر۶ میلیون تردد بین دو کشور صورت گرفته است. حضور و رفت و آمد حجم زیادی از هموطنان ایرانی به ترکیه یک بخش مهم دیگر و از ویژگی مناسبات ایران و ترکیه است.

ایران دروازه شرقی ترکیه و ترکیه دروازه غربی ایران است. بر همین مبنا ایجاد درک مشترک میان مقامات دو کشور از الزمات توسعه پایدار مناسبات ایران و ترکیه به شمار می‌رود. بر همین مبنا، حفظ کیفیت خوب مناسبات از طریق استمرار گفت‌وگوها و مشورت‌ها در رده‌های عالی، میانی و کارشناسی دو کشور امری فوق العاده مهم و اجتناب ناپذیر است.

سفارت جمهوری اسلامی ایران در آنکارا بر همین اساس و بنا بر وظایف ذاتی و حرفه ای که بر عهده دارد برای تحقق این مهم می کوشد و تمام تلاش خود برای توسعه مناسبات دو کشور همسایه و مسلمان ایران و ترکیه را بکار خواهد بست.