خشکی دهان بیماری است که با نام زروستومیا نیز شناخته می‌شود. این مشکل مانند لرزش دست می‌تواند به دلیل یک بیماری دیگر رخ دهد و از طریق خشکی دهان خود متوجه بیماری شوید.
خشکی دهان اگرچه ممکن است در نگاه اول بی‌اهمیت به نظر برسد، اما می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات و بیماری‌های جدی‌تر در بدن باشد. با شناخت بیماری‌هایی که ممکن است علت خشکی دهان باشند می‌توان سریع تر نسبت به درمان بیماری اقدام کنید و از عوارض و مشکلات جدی تر جلوگیری کنید.
استرس، اضطراب و افسردگی یکی از مهمترین علت خشکی دهان هستند. بدن هر شخص با شخص دیگر متفاوت است اما با این حال در بسیاری از مطالعات که بر روی شخص‌های مختلف انجام شده دیده شده که در زمانی که دچار استرس می‌شوند تولید بزارق در دهان آنها متوقف می‌شود و در نتیجه دهان خشک می‌شود.
بدن برای حفظ سلامت بخش‌های مختلف خود و حفظ شادابی نیاز به آب دارد. در صورتی که در طول روز به اندازه کافی آب ننوشید بدن شما دچار خشکی می‌شود. خشکی بخش‌های مختلف بدن مانند دهان یکی از شایعترین علائمی است که در صورت کم آبی بدن رخ می‌دهد. در این شرایط برای جبران کمبود آب بدن خود باید در طول روز حداقل هشت لیوان آب بخورید. به غیر از عدم توانایی تولید بزاق و خشک شدن دهان، سرگیجه، خشکی پوست و تیره شدن ادرار از علائم کم آبی بدن هستند. زمانی که شما شروع به آب خوردن کنید و کم آبی بدن خود را جبران کنید این علائم از بین می‌روند.
گاهی ممکن است به دلایل مختلف به سر شما آسیبی وارد شود. هر نوع آسیبی که به سر شما وارد شود و باعث شود بر اعصاب آن ناحیه که به غدد بزاقی سیگنال میرسانند تا بزاق تولید کند، آسیب وارد شود می‌تواند منجر به کاهش تولید بزاق شود. کاهش تولید بزاق می‌تواند باعث خشکی دهان شما شود. بنابراین خشکی دهان می‌تواند نشانه آسیب دیدن سیستم عصبی در سر شما نیز باشد.
خشکی دهان یکی از نشانه‌های شایع سندرم شوگرن است. سندرم شوگرن یک بیماری خودایمنی مزمن است که در آن سیستم ایمنی به غدد تولیدکننده رطوبت، به‌ویژه غدد بزاقی و اشکی، حمله می‌کند. این حمله باعث کاهش تولید بزاق می‌شود که به خشکی دهان منجر می‌گردد. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است احساس چسبندگی در دهان، مشکل در بلع یا تکلم و افزایش خطر پوسیدگی دندان و عفونت‌های دهانی را تجربه کنند.
خشکی دهان، به‌ویژه زمانی که با خشکی چشم همراه باشد، نشانه‌ای کلیدی برای تشخیص این بیماری است. اگرچه این علامت ممکن است در شرایط و بیماری‌های دیگر نیز دیده شود، اما در سندرم شوگرن معمولا به همراه علائم سیستمیک دیگری همچون خستگی مزمن و درد مفاصل مشاهده می‌شود.
خشکی دهان می‌تواند یکی از نشانه‌های غیرمستقیم بیماری‌های تیروئید، به‌ویژه کم‌کاری یا پرکاری تیروئید باشد. کم‌کاری تیروئید می‌تواند باعث کاهش فعالیت غدد بزاقی شود، که این موضوع تولید بزاق را محدود کرده و خشکی دهان را به همراه دارد. از سوی دیگر، پرکاری تیروئید ممکن است به دلیل افزایش متابولیسم بدن و کم‌آبی ناشی از تعریق زیاد، موجب خشکی دهان شود. همچنین، اختلالات تیروئیدی ممکن است بر تعادل هورمون‌های بدن تأثیر گذاشته و به شکل غیرمستقیم بر عملکرد غدد بزاقی اثر بگذارد. در برخی موارد، خشکی دهان ناشی از بیماری‌های تیروئید می‌تواند با علائم دیگری مانند خستگی، تغییرات وزنی و مشکلات خواب همراه باشد که برای تشخیص صحیح نیاز به ارزیابی دقیق توسط پزشک و انجام آزمایشات مرتبط دارد.
بیماری پارکینسون یکی دیگر از بیماری هایی است که می تواند علت خشکی دهان باشد. در بیماری پارکینسون، سیستم عصبی خودمختار که مسئول تنظیم فعالیت‌های غیرارادی بدن مانند تولید بزاق است، ممکن است دچار اختلال شود و کاهش ترشح بزاق را به دنبال داشته باشد. علاوه بر این، بسیاری از داروهای ضدپارکینسون، مانند قرص لوودوپا و داروهای آنتی‌کولینرژیک، می‌توانند موجب خشکی دهان شوند. این حالت نه تنها بر کیفیت زندگی بیماران تأثیر می‌گذارد، بلکه ممکن است مشکلاتی مانند دشواری در بلع، افزایش خطر پوسیدگی دندان و عفونت‌های دهانی را نیز ایجاد کند.
خشکی دهان می‌تواند یکی از نشانه‌های رایج بیماری دیابت باشد و اغلب به دلیل افزایش سطح قند خون در بدن رخ می‌دهد. در افراد مبتلا به دیابت، قند خون بالا می‌تواند باعث کاهش تولید بزاق شود، که نقش مهمی در مرطوب نگه داشتن دهان و جلوگیری از رشد باکتری‌ها دارد. این مشکل ممکن است به تشدید علائم دیگری مانند تشنگی مفرط، مشکلات بلع، ترک‌خوردگی لب‌ها و عفونت‌های دهانی مانند برفک منجر شود. علاوه بر این، کنترل نامناسب دیابت می‌تواند جریان خون به غدد بزاقی را مختل کرده و عملکرد آنها را تحت تأثیر قرار دهد.
سارکوئیدوز یک بیماری التهابی است که می‌تواند بسیاری از ارگان‌های بدن، از جمله غدد بزاقی، را تحت تأثیر قرار دهد. در مواردی که سارکوئیدوز باعث التهاب غدد بزاقی شود، کاهش تولید بزاق ممکن است رخ دهد و به خشکی دهان منجر شود. این وضعیت می‌تواند مشکلاتی در جویدن، بلعیدن و صحبت کردن ایجاد کند و حتی خطر ابتلا به عفونت‌های دهانی را افزایش دهد.
افراد مبتلا به آلزایمر به دلیل اختلال در عملکرد شناختی، ممکن است کمتر به مصرف مایعات توجه کنند، که این می‌تواند به خشکی دهان منجر شود. علاوه بر این، داروهایی که برای کنترل علائم آلزایمر تجویز می‌شوند، مانند داروهای ضد افسردگی یا آرام‌بخش‌ها، اغلب دارای عوارض جانبی شامل کاهش ترشح بزاق هستند.
در افراد مبتلا به هپاتیت C، اختلالات سیستم ایمنی می‌تواند منجر به بروز بیماری‌هایی مانند سندرم شوگرن شود، که به طور خاص با خشکی چشم و دهان شناخته می‌شود. علاوه بر این، اختلالات کبدی ناشی از هپاتیت C ممکن است در متابولیسم بدن اختلال ایجاد کرده و موجب تغییر در تولید و ترکیب بزاق شود.
برخی افراد تصور می‌کنند علت خشکی دهان ارثی نیز می‌تواند باشد. در صورتی که یکی از اعضای خانواده شما دچار خشکی دهان باشد، این مشکل به صورت ارثی و ژنتیکی به شما انتقال پیدا نمی‌کند، اما با این حال ممکن است یکی از بیماری‌هایی که باعث خشکی دهان می‌شود و ارثی نیز است مانند سندرم شوگرن به صورت ژنتیکی به شما منتقل می‌شود و شما نیز دچار خشکی دهان شوید.
مصرف برخی داروها ممکن است علت خشکی دهان در افراد مختلف باشد. صدها نوع داروی بدون نسخه و نسخه ای مختلف وجود دارد که می تواند غدد بزاقی را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به احساس خشکی در دهان شود. برخی از رایج ترین داروهایی که ممکن است علت خشکی دهان باشند عبارتند از:
برخی عوامل وجود دارند که شما را بیشتر در معرض خشکی دهان قرار می‌دهند. یکی از بهترین راهکارها برای رفع خشکی دهان دوری از محرک هایی است که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
یکی از عوامل مهمی که می‌تواند خشکی دهان را تشدید کند، مواد غذایی است که در طول روز می‌خورید و یا می‌نوشید. نوشیدن نوشیدنی‌های کافئین دار مانند قهوه و چای می‌تواند شما را مستعد خشکی دهان کند. خوردن غذاهای تند یا شور نیز می‌تواند احتمال ابتلا به خشکی دهان را افزایش دهد. برای کاهش خطر خشکی دهان، می‌توانید از نوشیدنی‌های بدون قند و بدون کافئین استفاده کنید. همچنین جویدن آدامس و آب نبات می‌تواند با تحریک بزاق و ترشح بیشتر آن از خشکی دهان جلوگیری کند.
کشیدن سیگار و مواد مخدر مانند ماری جوانا احتمال ابتلا به خشکی دهان را افزایش می دهد. به غیر از استعمال دخانیات نوشیدن الکل نیز می تواند باعث افزایش خشکی دهان و کاهش تولید بزاق شود.
بسیاری از افراد عادت دارند تا با دهان باز بخوابند. خوابیدن با دهان باز به غیر از عادت دلایل مختلف دیگری مانند آلرژی، سرماخوردگی و… نیز داشته باشد. در این شرایط تنفس مکرر از طریق دهان هنگام خواب می‌تواند منجر به خشکی دهان شود. به غیر از خواب، تنفس با دهان باز در طول روز نیز ممکن است باعث خشکی دهان شود.