در حالی که سرعت و کیفیت اینترنت داخلی هر روز محل شکایت کاربران است و از طرفی فیلترینگ دسترسی‌های کاربران را به شبکه‌های اجتماعی جهانی محدود کرده است، خبر مالیات بر فعالان فضای آنلاین از سوی سازمان امور مالیاتی منتشر شده است. بر اصل مالیات بر درآمد شهروندان شکی وجود ندارد اما در این جا خلق این تناقض محل بحث است. چگونه می‌توان پلتفرمی را که فیلتر و ممنوع است، به رسمیت شناخت، رصد و ثبت کرد و بر درآمد حاصل از آن مالیات نوشت؟
وضع مالیات بر درآمد ۲هزار و ۳۰۰میلیارد تومانی بلاگرها
مهدی موحدی، سخنگوی سازمان امور مالیاتی از تلاش برای مالیات‌ستانی از سلبریتی ها و بلاگرها خبر داد: از سلبریتی‌ها هم مالیات گرفته‌ایم و ۵۱۵ بلاگر و سلبریتی را شناسایی کرده‌ایم. فقط ۱۲۳ بلاگر کار تشخیص مالیات آن‌ها در حال انجام است و این ۱۲۳ نفر ۲ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان واریزی حساب‌شان بوده است. این بحث مطرح شده که این سلبریتی ها در سکوهای فیلترشده فعالیت می‌کنند و نباید از آن‌ها مالیات گرفت در صورتی که این افراد درآمد دارند و باید مالیات آن را بدهند.
رصد و ثبت فضای مجازی توسط سامانه مالیاتی
جهانگیر رحیمی مدیرکل دفتر طراحی و تحلیل فرایندهای مالیاتی در اسفندماه 1401 درباره آغاز فرایند دریافت مالیات از بلاگرها و اینفلوئنسرهای فضای مجازی گفته بود که سامانه مالیاتی فضای مجازی راه‌اندازی می‌شود. به گفته او داده‌ها و دیتاهایی که از سوی مراجع مختلفی رصد و ثبت می‌شود و به دست سازمان امور مالیاتی می‌رسند، براساس الگوریتم‌هایی که وجود دارد، استوری تبلیغاتی این افراد در اینستاگرام و همچنین تیزرهای تبلیغاتی که منتشر می‌کنند و نیز کسب‌وکارهایی که به صورت مجازی خدمات تبلیغاتی ارائه می‌دهند، مورد بررسی قرار داده می‌شود.
گردش مالی بازار اینستاگرام در ایران
براساس آمار، حدود ۴۰۰هزار فروشگاه ایرانی در اینستاگرام فعال هستند و 1میلیون شغل هم در این فضا ایجاد شده است. البته دبیر شورای فضای مجازی با اضافه کردن حوزه تبلیغاتی به این آمار، کسب‌وکارهای فعال در اینستاگرام را دو میلیون و ۴۰۰هزار فروشگاه محاسبه کرده است. در واقع اقتصاد ۹ میلیون نفر به صورت مستقیم به اینستاگرام وابسته است. ضمن اینکه گردش مالی بازار اینستاگرام در ایران بین ۱۸ هزار تا ۳۲ هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود.
معاونت پژوهشی سازمان امور مالیاتی در آخرین گزارش خود، ضریب نفوذ اینترنت در ایران را ۱۱۲درصد و تعداد کاربران آن را ۹۴ میلیون نفر اعلام کرد. این معاونت همچنین افزود که بیش از یک میلیون صفحه فارسی از طریق اینستاگرام کسب درآمد حداقلی دارند.
حالا دولت از کسب وکارهایی در حال گرفتن مالیات چند ده میلیارد تومانی است که هرگونه ترکشی که توانسته روانه بسترهای فعالیت‌شان یعنی شبکه‌های اجتماعی جهانی کرده است. طی 10 ماه اخیر، آنچه در فضای آنلاین ایران رایج بوده، حول محور فیلترینگ، کیفیت پایین اینترنت، قطعی اینترنت، قطعی برق و از دسترس خارج شدن دیتاسنتر چرخیده است. اما حالا همین بستر محلی برای دریافت مالیات از طرف دولت شده است.
فیلترینگی که دولت به ناف خود بسته است
حال این سوال مطرح است که اگر فیلترینگ و قطعی اینترنت نبود، فضای آنلاین ایران محل ایجاد چه میزان درآمدزایی بود؟ برای پاسخ دادن به این پرسش، چندین برابر عدد فعلی را باید در نظر گرفت. در آن صورت این خود دولت بود که بیشترین سود را می‌برد و مالیات بر درآمد افرادی می‌بست که برای راه‌اندازی کسب وکارهای‌شان هیچ هزینه‌ای نکرده است. اما حالا به نظر می‌رسد که بازنده اصلی میدان فیلترینگ گسترده و قطعی اینترنت و… خود دولت است که خود را از درآمدزایی‌های بخش خصوصی و فریلنسری محروم کرده است.