اگرچه دیپلماسی اقتصادی با بریکس و کاهش وابستگی به دلار اهداف مهمی برای ایران است، اما استفاده از ظرفیت‌های دوجانبه در اجلاس اقتصادی بریکس نیز برای تهران بسیار حیاتی است.
دولت سیزدهم با تلاش در جهت بهره‌برداری از ظرفیت‌های فراموش شده و منابع غیرقابل دسترس در قالب دیپلماسی جدید، موفق شده است گامی مهم بردارد. این تلاش با برقراری تعامل حداکثری با همسایگان و سپس با کشورهای آسیایی و شرقی آغاز شده و با بازگرداندن ارتباطات با آمریکای لاتین و آفریقا، جهان جدیدی برای ایران بدون تحریم‌های محدود کننده ایجاد شده است. این سیاست با هدف خنثی کردن تحریم‌ها به عنوان رویکردی جدید، دستگاه سیاست خارجی دولت را به خوبی از محدوده اروپا و غرب به سمت کشورهای مؤثر دیگر گسترش داده است. همچنین، این نوسازی روابط بین‌المللی به تلاش برای عضویت در سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی منجر شده است که سطح جدیدی از دیپلماسی اقتصادی را برای ایران فراهم می‌کند. عضویت در سازمان شانگهایی و پیوستن به گروه بریکس نمونه‌هایی از این زمینه هستند.
بریکس به عنوان یک ائتلاف بین قاره‌ای شناخته می‌شود که قدرت ایجاد یک ساختار جدید برای اقتصاد و سیاست جهانی را داراست. اجلاس پانزدهم سران کشورهای گروه بریکس این هفته در ژوهانسبورگ، پایتخت آفریقای جنوبی، با حضور رهبران اقتصاد‌های نوظهور چین، برزیل، روسیه و هند آغاز شده است. بیش از 20 کشور به طور رسمی درخواست عضویت در بریکس داده‌اند و چندین کشور دیگر نیز علاقه‌مندی خود را اعلام کرده‌اند.
جمهوری اسلامی ایران نیز درخواست عضویت خود را در این گروه مطرح کرده است. اگر این عضویت مانند عضویت در شانگهایی اتفاق بیفتد، تأثیرات مهمی روی دیپلماسی اقتصادی ایران خواهد داشت. یکی از اثربا عضویت در گروه بریکس، ایران می‌تواند از ظرفیت‌های اقتصادی و تجاری این گروه بهره‌برداری کند. بریکس با تشکیل یک بازار بزرگ و قدرتمند در جهان، امکان افزایش تجارت و سرمایه‌گذاری بین ایران و کشورهای عضو را فراهم می‌کند. همچنین، با عضویت در این گروه، ایران می‌تواند در فرایندهای تصمیم‌گیری مهم اقتصادی و سیاسی بریکس شرکت کند و تأثیرگذاری بیشتری داشته باشد.
همچنین، ایران با عضویت در بریکس، امکان تنوع و گسترش روابط بین‌المللی خود را افزایش خواهد داد. این گروه شامل کشورهایی است که در مناطق مختلف جهان قرار دارند و روابط تجاری و اقتصادی با کشورهای دیگر دارند. بنابراین، ایران با عضویت در این گروه، می‌تواند روابط خود را با کشورهای عضو و همچنین سایر کشورهایی که با بریکس همکاری دارند، توسعه دهد.
علاوه بر این، عضویت در گروه بریکس می‌تواند به ایران در مقابل تحریم‌های بین‌المللی نفعمند باشد. بریکس به عنوان یک گروه قدرتمند اقتصادی و سیاسی، توانایی مقابله با تحریم‌های بین‌المللی را دارد و کشورهای عضو می‌توانند از تجارت و همکاری با یکدیگر در زمان تحریم‌ها بهره‌برداری کنند. بنابراین، ایران با عضویت در بریکس، می‌تواند از این حمایت و تعامل با کشورهای دیگر در مقابل تحریم‌ها بهره‌مند شود.
البته، در نظر داشته باشید که عضویت در بریکس نیازمند توافق و توافق‌نامه با سایر کشورهای عضو است و باید شرایط و موازین مشخصی را برآورده کنید. همچنین، تأثیر و اثرگذاری عضویت در بریکس بستگی به سیاست‌ها و رویکردهای داخلی و خارجی ایران دارد و باید به دقت بررسی شود.
از سوی دیگر اعضای بریکس به تنهایی نزدیک به نیمی از جمعیت جهان و یک سوم اقتصاد دنیا را شامل می‌شوند و افزایش همکاری‌ها با کشورهای بریکس تحت عنوان «بریکس پلاس» باعث خواهد شد این اتحاد حتی از اتحادیه اروپا هم بزرگ‌تر شود و حجم قابل توجهی از اقتصاد جهانی را دربر بگیرد؛ ضمن اینکه باید توجه داشت روابط سیاسی و اقتصادی دوجانبه ما با کشورهای عضو بریکس در سطح بسیار خوبی قرار دارد و تجارت فی مابین به بیش از 30میلیارد دلار رسیده و ایران به‌زودی روابط خود با 3 کشور عضو بریکس یعنی روسیه، چین و هند را در قالب سازمان همکاری شانگهای هم توسعه خواهد داد.
نکته مهم دیگر این است که مولفه هایی مانند تحریم از شروط عضویت در بریکس نبوده و نیست و این مجموعه جهانی شاخص‌های خاص خود را برای اضافه کردن اعضای جدید داراست که این موضع نیز یک برگ برنده دیگر به نفع سیاست خنثی‌سازی تحریمی جمهوری اسلامی است؛ به‌ویژه اینکه اکنون در ساختار بریکس رویکرد مثبتی هم به نفع ایران در جریان است. البته نباید فراموش کنیم آنچه برای ایران موضوعیت دارد اجرای رویکردهای نوین و اثرگذاری در ساختار نظم جدید جهانی است و در این پارادایم سیاست ما در کلان، «تعادل‌بخشی» در روابط خارجی و اجرای سیاست «متوازن» در آسیاست.
از این‌رو وقتی نظم جهانی در حال تغییر است ما با حضور در این مجموعه‌های بین‌المللی باید حرف مؤثر و امضای منحصر به فرد خود را داشته باشیم تا بتوانیم در تحولات پیش رو اثرگذار باشیم.
ضمن اینکه اساسا یکی از اهداف و آثار این نظم نوین جهانی رقابت جدی بین منطقه اوراسیا و شرق با کشورهای غربی به‌خصوص در زمینه‌های اقتصادی است و گذشته از آن متحدشدن کشورهای مخالف یکجانبه‌گرایی در مقابل آمریکا و متحدان غربی در چشم‌انداز فعلی بسیار حائز اهمیت است.
بنابراین اگرچه فعال کردن دیپلماسی اقتصادی در حوزه بریکس و حرکت به سمت دلار‌زدایی از اهداف مهم ایران در همگرایی با این مجموعه جهانی است، اما در عین حال استفاده از ظرفیت‌های دوجانبه در حاشیه این اجلاس مهم اقتصادی هم برای تهران بسیار تعیین‌کننده است.
