جاده‌های جنگلی زیادی هست که وقتی در آنها رانندگی می‌کنیم از قشنگی‌شان به وجد می‌آییم، از آنهمه خنکی و هوای خوب و درختان پرپشت و سبزی‌شان. این تصاویر جاده چالوس را برای خیلی‌هایمان تداعی می‌کند یا جاده اسالم به خلخال را. ولی کمی آنطرف‌تر یکی از زیباترین جاده‌های ایران قرار گرفته، بخشی از جاده آستارا-اردبیل که اسم با مسمایی هم دارد: گردنه حیران.
گردنه حیران در مسیر آستارا به نمین اردبیل قرار گرفته. فاصله این جاده تا اردبیل ۴۵ دقیقه است. در حقیقت حیران، اسم روستایی‌ست در آستارا که از سه روستای حیران سفلی، حیران وسطی و حیران علیا تشکیل شده و همه اینها در منتهی‌الیه استان گیلان قرار دارند، قسمتی که با استان اردبیل همجوار است. اسمش هم شاید به دلیل منظره‌های دیوانه‌کننده‌اش باشد.
منطقه حیران از یکسو مشرف به کوه‌هایی‌ست پوشیده از جنگل‌های انبوه و از سوی دیگر مشرف به دره‌ای که به خاطر وجود مه همیشگی گردنه، آدم فکر می‌کند خیلی عمیق است، در صورتی که نه خود این منطقه عمق زیادی دارد و نه دره‌اش.
ارتفاع بلندترین نقطه از سطح دریا حدود ۱۵۰۰ متر است و علت اصلی مه تقریباً دائمی گردنه حیران هم رطوبت دریای خزر است، نه ارتفاع زیاد این گردنه. پایین دره، رود آستاراچای می‌گذرد، همان رودی که مرز بین گیلان و آذربایجان است.
گردنه، ۳۵ کیلومتر طول دارد که خودش هم مثل اسمش آدم را حیران می‌کند، می‌شود بعضی جاها نگه داشت، کمی هوای تازه و فوق خنک خورد و از دکه‌های کنار جاده، چای و آش دوغ خرید یا عسل که اینجا فراوان است و سوغات ارزشمندی هم محسوب می‌شود. رستوران های کنار جاده کباب یا دل و جگر خوبی هم دارند. یکی از این رستوران‌ها، رستوران گلستان است که کباب شیشلیک‌های خیلی خوشمزه‌ای دارد. این رستوران کمی پایین‌تر از تله‌کابین حیران قرار گرفته.
تقریبا می‌شود گفت در هر وقتی از سال که به گردنه حیران سفر کنید آب و هوایش خنک است. متوسط هوای این منطقه در دو فصل بهار و تابستان، یعنی دو فصلی که سفر به اردبیل به اوج خودش می‌رسد، در خنک‌ترین زمان ۱۱ درجه سانتی گراد و در گرمترین زمان ۳۲ درجه است. پس لباس گرم یادتان نرود.
این منطقه در هر فصلی قشنگی‌های خاص خودش را دارد. ولی بهترین فصل سفر از اواسط اردیبهشت تا اواخر شهریور است. البته این هم باز بستگی به دمای هوا و خوش شانسی شما دارد. چون مثلا ممکن است در تیرماه به این منطقه سفر کنید و برای برگشتن و نجات از رطوبت و دم هوا لحظه‌شماری کنید.
در پاییز درخت‌های این منطقه به رنگ‌های مختلف درمی‌آیند. در زمستان به دلیل وجود مه زیاد و بارش سنگین برف، گردنه حیران بسته می‌شود. دمای هوای زمستان‌ها گاهی در این نقطه به منفی ۲۳ درجه هم می‌رسد. عجیب و باورنکردنی سرد.
خود گردنه مهمترین جاذبه اینجاست. گردنه‌ای که پوشیده از مه‌است، در یک طرفش می‌شود جنگل‌های پارک ملی هیرکان، متعلق به کشور آذربایجان را دید و در طرف دیگرش کم کم مراتع هم پدیدار می‌شوند و گاو و گوسفندهایی که بین علف‌ها و کلبه‌ها در حال چرائند، درست مثل یک تابلو نقاشی.
روستاهای این منطقه یکی از جاذبه‌هاست. در ۳۰ کیلومتری آستارا روستای حیران قرار گرفته، روستایی که در کل ۷۰ نفر جمعیت دارد و کلش ۲۲۰۰۰ هکتار است. آب و هوای ییلاقی اینجا بهترین مامن برای فرار از گرمای هواست. در گذشته‌ها دور و زمان ساسانی، خان‌های آستارا در این روستا ییلاق می‌کردند.
در کیلومتر ۱۸ جاده آستارا-اردبیل، روستای مِشِند قرار گرفته. مش در زبان تالشی به معنی زنبور است و مشند یعنی جایگاه زنبور. این روستا نیز طبیعت شگفت‌انگیزی دارد.
روستای کشفی در فاصله ۱۵ کیلومتری آستارا واقع شده، هم آرام است و هم خوش آب و هوا. کوهپایه‌های این منطقه برای کوهنوری مناسب است. روستاها و ارتفاعات این منطقه پر از بوته‌های تمشک است.
و اما شگفتی این منطقه شاید جنگل‌های فندقلو باشد. این جنگل‌ها در ۱۰ کیلومتری نمین و ۳۰ کیلومتری اردبیل قرار گرفته. جنگل‌های فندقلو در ۱۶ هکتار گسترده شده و از این رو اسمش فندقلوست که بیشترین درختی که در این ناحیه روییده، درخت فندق است.
جنگل های فندقلو یکی از مطبوع‌ترین هواها را دارد، آنطور که وقتی از گرمای هوای شهر به ستوه آمده‌اید رفتن به این جنگل‌ها میتواند برایتان راه نجاتی باشد.
فندقلو که در ارتفاع ۱۸۵۰ متری از سطح دریا واقع شده دو بهار دارد. یکی از فروردین تا خرداد و دیگری از مهر تا آبان. در خرداد دشت‌های این جنگل از گل‌های بابونه فرش می‌شود. اگرچه نسترن، تمشک، خاس، پامچال، بابونه، سرخس، گیلدیگ، بنفشه وحشی، گل گاو زبان هم در این ناحیه کم نیست.
در داخل جنگل استخر آب گرمی به اسم مشه سویی هم وجود دارد که برای بیمارانی که از درد مفاصل رنج میبرند، در حکم شفاست.
اگر خواستید به شهرستان نمین هم که در همان نزدیکی‌ست سری بزنید بهتر است بدانید آرامگاه باباروشن در ۶ کیلومتری شرق نمین، مقبره شیخ بدرالدین در شهر نمین، مقبره پیرلنگ در ننه کران از جاهای دیدنی‌اش است.
مسیر دسترسی به جنگل فندقلو: در مسیر اردبیل به آستارا و پیش از رسیدن به نمین مسیری قرار گرفته که تابلوی راهنمای جنگل فندقلو را نشان می‌دهد. راه دیگر که برای رسیدن به این جنگل وجود دارد از جاده اردبیل به تهران در گردنه حیران از داخل روستای گیلده می‌گذرد.
اگر دلتان تفریح و هیجان هم بخواهد، در کیلومتر ۳۵ جاده آستارا-اردبیل ، در منطقه معروف به حاجی امیر می‌توانید به مجموعه توریستی-تفریحی حیران بروید.
این مجموعه در سال ۱۳۹۰ شروع به کار کرده و در حاشیه کوهستان قرار دارد و ایستگاه بالای آن به جنگل‌های فندقلو می‌رسد. اما بهترین تفریح در اینجا شاید تله‌کابین باشد که از بین جنگل‌های فندقلو می‌گذرد و قلعه بابک، از قلعه‌های دوره ساسانی را هم می‌شود از داخل کابین‌هایش در دوردست‌ها دید.
تله کابین حیران ۱۷۵۲ متر طول دارد. این تله کابین ۶ کابین معمولی و سه کابین vip با صندلی‌های مبله چرمی، یخچال با وسایل پذیرایی، سیستم پخش موسیقی و شیشه‌های دودی دارد، ولی کی دلش می‌خواهد آن منظره حیرت‌انگیز را از پشت شیشه‌های دودی ببیند. ۱۳۵۰ نفر در هر ساعت می‌توانند با این وسیله جابه جا شوند.
از دیگر امکانات این مجموعه توریستی-تفریحی، پیست کارتینگ با ۵۰ ماشین که در ۱۰۰۰ متر میتوان آنها را راند و ترامبولین یا تشک پرش درجا یا بپر بپر است. شما همچنین شانس سوار شدن به طولانی‌ترین و بلندترین سورتمه ایران را هم دارید. این سورتمه در مسیر رفت تنها ۱۲۰ متر ارتفاع دارد، ولی از ارتفاع ۱۲۰۰ متری برمی‌گردد.
هم میتوان روی اجاره خانه‌های محلی و ویلا در این ناحیه حساب کرد و هم میتوان به اردبیل رفت و شب را در یکی از هتل‌های اردبیل گذراند. قیمت هتل های ایرن شهرستان از ۵۷ هزار تومان شروع می‌شود. هتل پارلا هم در گردنه حیران و ابتدای روستای حیران قرار گرفته.
از تهران تا گردنه حیران ۶۳۲ کیلومتر، چیزی در حدود ۷ ساعت و ۳۰ دقیقه است. اگر از تهران حرکت می‌کنید می‌توانید از اتوبان قزوین-رشت بروید. و از رشت نیز مسیر آستارا را در پیش بگیرید. اگر از اردبیل قصد رفتن دارید و ماشین شخصی هم ندارید در اولین میدان ورودی اردبیل تاکسی‌ها می‌توانند شما را تا گردنه ببرند.