«جمعیت دام در حال افزایش و کشتار دام مولد متوقف شده است.» این خبر خوبی است، آن هم در مقابل همه اخباری که طی چند سال گذشته درباره کشتار دام مولد و وضعیت قرمز فراورده‌های دامی در کنار دیگر رسانه‌ها نوشتیم و برای آن هشدار دادیم.
به گزارش اخبار جدید به نقل شهرآرانیوز، در طی این سال‌ها هر بار در واکاوی مشکلات دامداران به یک موضوع واحد رسیده ایم؛ نهاده‌های دامی. رشد هزینه تولید به دنبال بروز مشکلات در توزیع و افزایش قیمت نهاده‌های دامی رخ داده و باعث شده بود که دام‌های مولد و همچنین نارس راهی کشتارگاه شوند. البته خشک سالی نیز یکی دیگر از دلایلی بود که موجب سرازیرشدن دام‌ها به سمت مسلخ بود.
«آن قدر مولد‌ها را کشتند که امسال دام ماده برای زادوولد کم شده است. سال قبل، چهارراه گاز پر شده بود از لاشه ماده‌های مولد. این جمله را حدود دو سال قبل در ابتدای یکی از گزارش هایمان از قول یک قصاب نوشتیم و وضعیت بازار گوشت و دلایل افزایش قیمت این محصول را بررسی کردیم. البته این یکی از گزارش‌های شهرآرا در این باره بود و گزارش‌های متعددی از جمله «دام مولد در مسلخ»، «ذبح تولید»، «راهبرد‌هایی برای مانع زدایی از تولیدات لبنی»، «گوشت، از قصه صادرات تا غصه واردات»، «صورت حساب گرانی گوشت» و… گوشه‌ای از پیگیری‌های این رسانه در این حوزه بوده است.
حالا بر اساس داده‌های مرکز آمار، میزان جمعیت دام سبک در بهار ۱۴۰۳ نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۳۲ درصد رشد داشته است. به گفته مسئولان خراسان رضوی، رشد جمعیت دام و توقف کشتار دام مولد در استان ما نیز اتفاق افتاده است.
مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی می‌گوید: خوشبختانه جمعیت دام در ابتدای امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد داشته است. احمد داوطلب دو موضوع افزایش بارندگی و بهبود توزیع نهاده‌های دامی را علل اصلی افزایش جمعیت دامی استان و توقف کشتار دام مولد و نارس می‌داند و می‌افزاید: علاوه بر افزایش بارندگی‌ها در زمستان سال گذشته و بهار امسال، علت اصلی افزایش جمعیت دام در سال ۱۴۰۲ عمدتا به دلیل وفور عرضه نهاده‌های دامی و کاهش قیمت آن بوده است.
به عنوان مثال در جو که مهم‌ترین نهاده دامی است و به صورت معمول قیمت دیگر نهاده‌ها به آن وابسته است، ۱۰۰ درصد افزایش عرضه و ۳۰ درصد کاهش قیمت داشتیم. به گفته او میزان تولید گوشت قرمز در سال ۱۴۰۲ معادل ۸۶ هزار تن بود که از این میزان ۷۰ درصد از دام سبک و ۳۰ درصد مربوط به دام سنگین بود. همچنین میزان تولید شیر در استان یک میلیون و ۱۵۱ هزار تن بوده است.
مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی استان با تأکید براینکه افزایش جمعیت دامی ما طی سال ۱۴۰۲ در حقیقت به معنی توقف کشتار دام مولد است می‌گوید: در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ رشد جمعیت دام سبک منفی بود. یعنی کشتار دام بین ۳۵ تا ۴۰ درصد بیشتر از حالت نرمال بود و جمعیت زیادی از دام ماده و مولد همراه دام نر ذبح می‌شدند.
داوطلب می‌افزاید: در سال ۱۴۰۱ کشتار دام سبک در استان، یعنی مجموع گوسفند و بز معادل یک میلیون ۹۵۶ هزار و ۶۰۰ است که این عدد در سال ۱۴۰۲ به یک میلیون و ۵۰۴ هزار رأس یعنی معادل ۲۳ درصد کاهش یافت. این کاهش، یعنی خروج دام و کشتار دام مولد متوقف شده است و شاهد رشد در جمعیت دام سبک بوده‌ایم. او ادامه می‌دهد: هدف ما این است که از سال ۱۴۰۲ تا سال ۱۴۰۴ سالانه ۷ درصد رشد در جمعیت دام استان داشته باشیم تا پس از سه سال به جمعیت نرمال برگشته و کاهش جمعیت در سال‌های گذشته جبران شود.
مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی استان در پاسخ به این سؤال که کاهش در کشتار چه میزان بر کاهش تولید گوشت تأثیرگذار بوده است می‌گوید: ۲۳ درصد در کاهش میزان کشتار باعث کاهش حدود ۱۰ درصدی در تولید گوشت شده است. دلیل این اختلاف، افزایش وزن دام در هنگام ذبح و افزایش وزن لاشه است.
به گفته داوطلب وزن لاشه در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ به دلیل افزایش در کشتار زودهنگام و نارس دام‌ها پایین بوده، اما میانگین وزن لاشه در سال ۱۴۰۲ نسبت به قبل افزایش داشته است. چون باتوجه به بهبود شرایط نهاده‌های دامی و تولید دامدار، دام خود را تا زمان سودآوری یعنی وزن بین ۳۵ تا ۷۰ کیلوگرم نگهداری می‌کرد.
او در پاسخ به این سؤال که آیا کاهش ۱۰ درصدی تولید به معنی کاهش سرانه مصرف گوشت به دنبال افزایش قیمت هاست می‌گوید: نباید بگوییم سرانه به این میزان کاهش یافته، چون در مقابل، گوشت منجمد وارد شده و بخشی از این کاهش تولید با واردات جبران شده است.
دو ماه قبل در گزارشی با عنوان «صورت حساب گرانی گوشت» درباره جزئیات قیمت گذاری دام زنده و بعد از آن قیمت نهایی گوشت نوشتیم. حالا با توجه به گفته‌های مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی استان از او درباره علت افزایش قیمت گوشت باوجود بهبود در توزیع نهاده و افزایش جمعیت دام پرسیدیم. داوطلب دراین باره می‌گوید: سال ۱۴۰۱ قیمت گوشت به دلیل افزایش کشتار‌ها و عرضه زیاد، کمتر از قیمت تمام شده فروخته می‌شد. تغییر نرخ ارز در آن زمان باعث افزایش قیمت نهاده‌های دامی دولتی تا پنج‌برابر شد.
همین موضوع دومینووار باعث افزایش هزینه نگهداری دام و هزینه تولید و در نهایت افزایش حدود ۴۰ درصدی ذبح دام در کشور شد. این شرایط در نهایت در سال ۱۴۰۲ منجر به کاهش جمعیت دام زنده و کاهش تولید و عرضه گوشت و افزایش قیمت‌ها شد. به گفته او علت دیگر افزایش قیمت گوشت، خشک سالی سال‌های قبل و به دنبال آن افزایش قیمت علوفه نیز بود که سال گذشته بیشتر خود را نشان داد.
شاید این سؤال ایجاد شود که آیا با وجود همه آمار‌های مثبتی که مسئولان دراین باره اعلام کرده اند از جمله افزایش جمعیت دام، بالا رفتن وزن لاشه و سوددهی، بهبود شرایط توزیع نهاده‌ها و… شاهد ثبات قیمت گوشت خواهیم بود؟ باید بگوییم ثبات یا تغییر قیمت به عوامل متعددی بستگی دارد. بدیهی است که تورم و افزایش هزینه‌های تولید بر قیمت نهایی اثرگذار خواهد بود، اما آنچه مشخص است اگر وضعیت کشتار دام مولد مانند گذشته ادامه داشته باشد، صنعت دام پروری به سمت نابودی کامل خواهد رفت و در نهایت نه تنها شاهد ثبات قیمت‌ها یا افزایش متناسب با تورم عمومی نخواهیم بود، بلکه شاهد از بین رفتن همه فراورده‌های دامی داخلی خواهیم بود. باوجوداین افزایش متناسب جمعیت دامی و کنترل آن به تناسب عرضه و تقاضا و ثبات قیمت در سال‌های پیش رو کمک خواهد کرد.
حالا برای مدیریت تأمین نهاده‌های دامی، بخش خصوصی و بخش دولتی در خراسان رضوی اقدام به تشکیل کنسرسیوم برای تأمین نهاده‌های دامی استان کرده است. به گزارش اتاق بازرگان، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی، رئیس اتاق مشهد دراین باره گفت: اعضای کنسرسیوم نهاده‌های دامی استان باید به این ساختار به عنوان یک شرکت سهامی اقتصادی (عام) بنگرند که شکل گیری آن و فعالیت در راستای رفع مشکل تأمین نهاده‌های دامی استان، در نهایت برای تمامی اعضا و اقتصاد استان، مزیت‌های درخور توجهی به همراه دارد. به گفته محمدرضا توکلی زاده تشکیل کنسرسیوم نهاده‌های دامی، سبب کاهش مشکلات و موانع موجود در مسیر واردات نهاده‌های دامی و تأمین این محصولات می‌شود.
همچنین به گفته حسن نوری زاده، معاون اقتصادی استانداری خراسان رضوی، تشکیل این کنسرسیوم کار جدیدی بوده و بر تأمین نیاز استان تأثیرگذار است؛ زیرا در خراسان رضوی سالانه نیازمند ۱.۵ میلیون تن نهاده هستیم.