کرونا چه بر سر صنعت گردشگری ایران آورد؟

کشور ما پتانسیل بالایی در جذب توریست دارد و به همین دلیل در برنامه‌ریزی‌ بودجه و تخمین درآمد‌های ملی همواره به این موضوع توجه می‌شود. متأسفانه با ورود کرونا به کشور در بهمن ۱۳۹۸ بسیاری از امید‌های طلایی برای سرمایه‌گذاری در گردشگری از میان رفت. البته بدیهی است که بعد از کنترل یا ریشه‌کن شدن کووید ۱۹ امکاناتی برای جبران خسارات و یا سرمایه‌گذاری‌های دوباره، وجود خواهد داشت. از آنجایی که ویروس کرونا هر بار باعث شگفتی انسان می‌شود و تا امروز مهار نشده، نمی‌دانیم تا چه زمانی گرفتار عواقب آن هستیم.

یکی از مهم‌ترین صنایعی که در جریان پاندمی صدمه دید، صنعت گردشگری بود. افرادی که به طور مستقیم یا غیر مستقیم از توریسم کسب درآمد داشتند در این مدت خسارات مالی زیادی را تحمل کردند. کرونا چه بر سر صنعت گردشگری ایران آورد؟ آیا تمام خسارات وارد شده قابل جبران هستند؟ کدام شهرهای توریستی در ایران، گردشگران خود را از دست دادند؟ به بررسی این پرسش‌ها می‌پردازیم و چشم انداز دقیق‌تری درباره تأثیرات کرونا بر صنعت گردشگری ایران خواهیم داشت.

تأثیرات کرونا بر صنعت گردشگری ایران

برای اینکه بتوانیم خسارات وارد شده بر صنعت گردشگری را توضیح دهیم، بهمن ۱۳۹۸ را یادآوری می‌کنیم. در اواخر بهمن سال ۹۸ خبرگذاری‌های رسمی اعلام کردند که در چندین استان، بیماران مبتلا به کرونا شناسایی شده‌اند. شرایط به شکلی پیش رفت که پیش از تعطیلات نوروز، محدودیت‌های زیادی بر رفت و آمد و انواع سفر‌های داخلی و خارجی اعمال شد. آژانس‌های مسافرتی مجبور شدند سفر‌ها را لغو کنند و مبالغ پرداختی را به گردشگران بازگردانند. همین اتفاق در آغاز همه گیری کووید ۱۹ خسارات زیادی را به صنعت گردشگری وارد کرد.

آژانس‌های مسافرتی و تمام شرکت‌هایی که به گونه‌ای با مقوله سفر در ارتباط بودند، علاوه بر خسارات‌های مالی، با مشکلات دیگری دست و پنجه نرم می‌کردند که در طولانی مدت آثار خود را نشان داد. برای مثال آژانس‌های مسافرتی با سال‌ها تلاش و کوشش اطمینان قابل قبولی در جامعه ایجاد کرده و بسیاری از آن‌ها مشتریان وفاداری داشتند. سرمایه‌گذاری برای شناخت برند و ایجاد اطمینان، در دروان کرونا با بحران‌های مختلفی مواجه شد. پس از موج اول، محدودیت‌ها تقریبا حذف شدند و افراد زیادی به سفرهای داخلی رفتند. از آن زمان تا کنون پنج موج کرونایی را تجربه کرده‌ایم که باعث شده‌اند صنعت گردشگری به صورت کجدار و مریز به حیات خود ادامه دهد.

هتل‌ها، اقامتگاه‌ها، رستوران‌ها، کافی‌شاپ‌ها، موزه‌ها، تفریحات جمعی (مثلا کنسرت‌ها)، کلوب های تفریحی و… در دوران کرونا با مشکلات جدی اقتصادی مواجه هستند. همچنین افرادی مانند راهنمایان تور شغل خود را تقریبا از دست دادند و به مشاغل مرتبط یا نامرتبط دیگر روی آوردند. البته عناوین شغلی بسیاری به صنعت گردشگری وابسته هستند که به آن‌ها اشاره نکردیم اما می‌دانیم همه افراد به نسبت سرمایه‌گذاری یا مسئولیتی که داشتند مشکلات اقتصادی و معضلات دیگری را به واسطه شیوع کرونا تحمل می‌کنند.

شهرهای توریستی ایران برای اقتصاد خود به شدت به میزان گردشگران وابسته هستند. برای مثال جزیره کیش را در نظر بگیرید. وقتی به جزیره سفر می‌کنیم تمایل داریم از جاهای دیدنی کیش دیدن کنیم. به مراکز خرید برویم، از تفریحات دریایی لذت ببریم و خاطرات به یاد ماندنی داشته باشیم. پس از شیوع کرونا در ایران و افزایش تعداد مبتلایان بسیاری از کلوب‌های تفریحی کیش تعطیل شدند. تعطیلی‌های مکرر در جزیره کیش با اوج گرفتن آمار مبتلایان اعمال می‌شود به طوری که می‌توان گفت تقریبا هر دو ماه یکبار رستوران‌ها، کافی‌شاپ‌ها، سالن‌های ماساژ و… تعطیل می‌شوند یا باید با محدودیت‌های زیادی مشغول به فعالیت باشند.

مشهد مقدس و به طور کلی استان خراسان رضوی نیز از جمله مقاصد مهم گردشگری داخلی است. گردشگران و زائران زیادی در طول سال به خراسان رضوی سفر می‌کنند تا از جاهای دیدنی مشهد بازدید کنند. پس از شیوع کرونا حرم امام رضا (ع) برای مدتی بسته شد و در حال حاضر با محدودیت‌های مختلف می‌توانید از بارگاه امام هشتم زیارت کنید. همچنین جاذبه‌های گردشگری در مشهد و اطراف آن نیز تعطیل شده‌اند و یا با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و محدودیت‌های مختلف گردشگران را می‌پذیرند. با این حساب همان‌طور که حدس می‌زنید تقاضا برای تور مشهد در دوران کرونا به شدت کاهش پیدا کرد.

آیا خسارات صنعت گردشگری ایران قابل جبران هستند؟

امیدواریم با مهار ویروس کرونا و کشف راه درمانی مطمئن، به حالت عادی بازگردیم. اگر کرونا در آینده‌ای نزدیک از زندگی ما حذف شود می‌توانیم به جبران خسارات امید داشته باشیم. از آنجایی که گردشگری به یک فعالیت محبوب تبدیل شده، افزایش سفر‌ها و تعداد گردشگران پس از کرونا در مدت کوتاهی بسیاری از خسارت‌ها را جبران خواهد کرد.