کاربردهای جذاب بوراکس دکا و براکس پنتا که نمی دانید!

بوراکس یا براکس پودری سفید رنگ است که از نظر شیمیایی، سدیم تترابورات یا سدیم بورات نامیده می شود. براکس در واقع نمک اسید بوریک است. بوراکس در فرآیند تولید اسید بوریک استفاده می شود اما برخلاف اسید بوریک، یک ماده معدنی طبیعی است. البته طبیعی بودن بوراکس به معنای بی خطر بودنش نیست و هنگام استفاده، باید تمام ملاحظات آن با دقت رعایت شوند.

بوراکس چیست ؟

در پاسخ به سوال بوراکس چیست ؟ باید گفت که بوراکس یک نمک معدنی طبیعی است که از بستر خشک دریاچه ها استخراج می شود. این پودر سفید در اواخر قرن نوزدهم به عنوان یک محصول پاک کننده و شوینده بسیار معروف شد و در دوران معاصر نیز به دلیل خواص طبیعی منحصر به فرد، دوباره مورد توجه قرار گرفته است. براکس دکا و پنتا هیدرات برخی از اشکال بوراکس هستند که هریک خواص و کاربردهای منحصر به فردی دارند.

کشور ترکیه در همسایگی ما بعلت داشتن ذخایر بزرگ معدنی بور تولید کننده بزرگ براکس و اسید بوریک و اکسید بور در آسیا و اروپا میباشد که کارخانه ایتی مدن یا ایتی معدن وابسته به ایتی بانک تولید کننده انحصاری بوریک و براکس و اکسید بور در ترکیه میباشد . تمام اسید بوریک و براکس و اکسید بور مصرفی در ایران از کشور ترکیه تامین میشود که کیفیت بسیار مناسب و بالایی دارد.

براکس به دو شکل دکا هیدرات یا 10 آبه و پنتا هیدرات یا 5 آبه میباشد قیمت براکس در بازار ایران تابعی از قیمت روز دلار و قیمت دلاری واردات آن هست معمولا” قیمت براکس دکا و براکس پنتا و اسید بوریک ترک در کشور تولید کننده همسایه بعلت معدنی بودن ثابت است .

براکس بسیار قلیایی و دارای pH 9.5 است بنابراین هنگام مخلوط شدن با آب محلول بازی تشکیل می دهد. بوراکس به عنوان نرم کننده آب عمل کرده و به صابون ها و شوینده ها کمک می کند تا اثرگذاری بیشتری داشته باشند. استفاده از محلول بوراکس به همراه مواد شوینده باعث حذف چربی و رنگ از لکه ها بدون آسیب رساندن به پارچه های سفید یا رنگی می شود. این ترکیب یکی از اجزای اصلی محصولات پاک کننده خانگی و آزمایشگاه های شیمیایی است.

فواید بوراکس برای سلامتی

با توجه به اینکه قدرت ضد التهابی براکس در طب سنتی، امروزه متخصصان در حال بررسی آن برای درمان بیماری های التهابی مانند آرتریت روماتوئید (RA) هستند. تحقیقات نشان می دهد که افراد مبتلا به آرتریت دارای غلظت بور کمتری در استخوان ها، مایع مفصلی و سر استخوان ران هستند. بور و ترکیبات باعث بالا رفتن سطح کلسیم در استخوان ها به می شوند.

سم زدایی بدن

یکی از کاربردهای بوراکس حذف فلوراید و فلزات سنگین از بدن انسان است. فلوراید نه تنها باعث تخریب استخوان ها و کلسیفیه شدن غده صنوبری و کم کاری تیروئید می شود. بوراکس با یونهای فلوراید واکنش داده و فلورایدهای بور را ایجاد می کند که از طریق ادرار دفع می شوند.

نکته مهم: از آنجا که بوراکس می تواند انگل ها و عفونت را از بین ببرد، ممکن است مصرف آن در ابتدا باعث احساس بیماری شود. همچنین می تواند برای برخی افراد ناراحتی گوارشی ایجاد کند.

کاربردهای بوراکس دکا و پنتا

بوراکس پنتا (براکس پنتا هیدرات) نوعی بورات سدیم حاوی 5 مول مولکول H2O است و براکس دکا (براکس دکا هیدرات) نوع دیگر ان است که به طور گسترده در صنعت استفاده می شوند. در حال حاضر انواع پودر و کریستال بوراکس پنتا خرید و فروش می شود. براکس پنتا جزء بسیاری از شوینده ها، لوازم آرایشی و لعاب های مینا است و از آن برای ساخت محلول های بیوشیمی، ترکیبات ضد قارچ و در متالوژی نیز استفاده می شود.

این ترکیب برای ساخت محافظ منابع رادیواکتیو، افزایش بافت و قوام در آشپزی، توسعه فیلم و عکس، پیش ساز سایر ترکیبات بور و به عنوان حشره کش (مشابه اسید بوریک) مورد استفاده قرار می گیرد. در استخراج طلا از معادن کوچک براکس پنتا گاهی اوقات به عنوان بخشی از فرایند برای حذف جیوه سمی استفاده می شود، اگرچه نمی تواند مستقیما جایگزین جیوه شود.

مهمترین استفاده از بوراکس پنتاهیدرات در صنایع تولید شیشه در بخش ساخت عایق است. این ترکیب به محصولات شیشه ای که باید به عنوان عایق حرارتی استفاده شوند، افزوده می شود زیرا ویسکوزیته، سختی سطح و دوام را هنگام افزودن به واسطه های شیشه مذاب افزایش می دهد.

بوراکس پنتاهیدرات در کشاورزی نیز مورد استفاده قرار می گیرد زیرا ​​بور عنصری است که برای رشد و نمو گیاهان باید در خاک وجود داشته باشد. استفاده از این ترکیب باعث افزایش بهره وری در کشاورزی و تولید محصولات با کیفیت تر می شود.

بورات ها همچنین به عنوان بازدارنده های حریق در مواد مختلف نیز در نظر گرفته می شوند. در متالورژی پنتاهیدرات بوراکس به عنوان یک محافظ سرباره و شتاب دهنده در صنایع فلزات غیر آهنی استفاده می شود. این ترکیب خاصیت تشکیل یک مایع صاف، چسبناک، محافظ، تمیز و بدون حفره را در دماهای بالا دارد.

براکس پنتا به عنوان یک ماده گچ مانند، در صنعت ساختمان سازی به منظور عایق حرارت و صدا کاربرد دارد. این ترکیب به عنوان افزودنی به مخلوط ضد یخ در سیستم های خنک کننده خودروها اضافه می شود و در تنظیم ویسکوزیته چسب های نشاسته ای و حلال های کازئین نیز کاربرد دارد.

هنگام جوشکاری آهن و فولاد، مخلوطی از پنتاهیدرات بوراکس و کلرید آمونیوم به عنوان تنه کار استفاده می شود. این ترکیب نقطه ذوب اکسید آهن ناخواسته را کاهش می دهد. پنتاهیدرات بوراکس همچنین هنگام لحیم کاری جواهرات مانند طلا یا نقره، مخلوط با آب به عنوان تنه کار استفاده شده و به لحیم مذاب اجازه می دهد فلز را خیس کرده و به طور مساوی به محل اتصال برسد.

کاربرد بوراکس به عنوان مواد شیمیایی آزمایشگاهی

بوراکس به عنوان یکی از پرکاربردترین مواد شیمیایی آزمایشگاهی در تعدادی زیادی از پروژه های علمی برای نشان دادن اصول اولیه شیمی مورد استفاده قرار می گیرد. معمولا در پروژه های سرگرم کننده برای دانش آموزان از پودر بوراکس برای آموزش اصول اولیه پلیمرها و تشکیل کریستال استفاده می شود. بوراکس در صورت بلع سمی است و باعث تحریک چشم می شود بنابراین باید حین آموزش بسیار مراقب بود.

هشدارهای استفاده از بوراکس

به طور معمول بوراکس در مقادیر کم و محلول های رقیق استفاده می شود با این وجود، بهتر است مانند هر ماده شیمیایی با احتیاط عمل کنید.

• از تماس با پودر بوراکس و محصولاتی که از آن استفاده می کنند خودداری کرده و آنها را دور از چشم نگه دارید.
• اگر از نوع خالص بوراکس به عنوان دفع آفات یا خنثی کننده بو استفاده می کنید همیشه آن را با دستکش استفاده کنید و آن را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی نگه دارید.
• اگرچه بوراکس به طور کلی یک ماده معدنی بی خطر محسوب می شود اما برخی از افراد به هر گونه تماس با بوراکس حساسیت دارند. اگر شما هم متوجه شدید که نسبت به آن حساسیت دارید، مراقب برچسب شوینده ها باشید.
• قرار گرفتن بیش از حد در معرض گرد و غبار بوراکس می تواند باعث تحریک تنفسی شود.
• مصرف خوراکی براکس ممکن است باعث ناراحتی گوارشی از جمله تهوع، استفراغ مداوم، درد شکم و اسهال شود.