برگزاری مراسم تدفین در فضا!

قبیله ناواهو خواهان تاخیر در پرتاب فرودگر تجاری Peregrine شده است؛ فرودگری که قرار است تا بقایای خاکستر چند فرد متوفی را در یک ماموریت خصوصی به سطح ماه ببرد.
به گزارش اخبار جدید به نقل از ثریا اخیرا یک فرودگر خصوصی ساخته شده که بخشی از بودجه ساخت آن توسط ناسا تامین شده است. این فرودگر تجاری، Peregrine نام دارد و ماموریت آن به نحوی است که انتقادات متعددی را به همراه داشته.
بخشی از این انتقادات به محموله این فرودگر برمی‌گردد؛ چرا که قرار است فرودگر Peregrine، خاکستر ده‌ها فرد متوفی را به ماه برده تا یک تدفین متفاوت از جنس تدفین فضایی را تجربه کنند.

ریشه این اعتراض به کجا برمی‌گردد؟

در این میان، رییس قبیله ناواهو در اواخر ماه دسامبر نامه‌ای به روسای ناسا و وزارت حمل و نقل آمریکا نوشت و از آنها درخواست کرد تا پرتاب این فرودگر را به تعویق بیندازند و دلیل این درخواست هم محموله Peregrine یعنی خاکستر افراد متوفی است. ریشه این اعتراض به اینجا بر می‌گردد که سنت دینه (سنت مردم ناواهو)، مانند سنت بسیاری دیگر از مردم بومی سراسر دنیا، ماه را مکانی مقدس می‌داند. در نتیجه فرستادن بقایای اجساد انسان‌ها به ماه از دید آنها نوعی هتک حرمت تلقی می‌شود. این جنجال در حقیقت بازتاب حادثه‌ای است که ناسا در اواخر دهه ۱۹۹۰ با آن مواجه شده بود؛ اما در شرایط فعلی و با تلاش‌های کشورهای مختلف دنیا در راستای فتح ماه، بحث‌های زیادی درباره کارهایی که می‌توان و اقداماتی که نمی‌توان در سطح ماه انجام داد نیز شدت گرفته است.
میچل هانلون، کارشناس حقوق فضایی دانشگاه می سی سی پی دراین باره گفته:« اصل اساسی این است که اکتشاف و استفاده از فضا برای همه رایگان است»

معاهده فضای ماورای جو (OST)

هانلون در ادامه توضیح داد که این اصل به معاهده فضای ماورای جو (OST) و سال ۱۹۶۷ برمی‌گردد. در این معاهده به استفاده زمینی‌ها از فضا و اجرام آسمانی پرداخته شده. اما باید در نظر داشت که عبارت “رایگان و آزاد برای همه” به این معنا که “همه چیز آزاد است” نیست. مثلا OST استقرار سلاح‌های هسته‌ای و سلاح‌های کشتار جمعی در فضا و ادعای حاکمیت در فضا را ممنوع کرده است. در عین حال ماموریت‌های فضایی باید از قوانین بین‌المللی پیروی کنند؛ باید همواره به فضانوردانی که در مضیقه گرفتار شده‌اند، کمک کرد و باید به فعالیت‌های فضایی دیگر کشورها، احترام گذاشت.
از سوی دیگر ملت‌ها موظفند تا از آلودگی مضر ماه و دیگر اجرام فضایی اجتناب کنند. دستورالعمل‌های بعدی به محافظت از مکان‌هایی مانند مریخ یا قمر اروپا که ممکن است حیات یا آثاری از حیات را در خود جای داده باشند، اشاره شده است.
لازم به ذکر است که سیاست‌های بین‌المللی در مورد پروازهای فضایی در دهه‌های میانی پس از معاهده OST تغییر چندانی نداشته و حتی با توجه به رواج بیشتر بخش تجاری، مقررات در این راستا کم و محدود است.
از همین رو، پرتاب آتی فرودگر به ماه، به عنوان یک ماموریت تجاری، نیاز به اخذ مجوز از اداره هوانوردی فدرال آمریکا (FAA) داشت که این مجوز صادر شد. هر چند که در صدور این مجوز به بررسی این موضوع پرداخته شده که آیا این ماموریت، تعهدات بین‌المللی آمریکا را به خطر می‌اندازد و یا به منزله تهدیدی برای امنیت عمومی و یا منافع ملی این کشور تلقی می‌شود یا خیر. هانلون دراین باره گفته:«ما در آمریکا، سازمانی نداریم که واقعا راجع به باید و نبایدهای چیزهایی که به ماه فرستاده می‌شود، تصمیم‌گیری کند. این لزوما چیز بدی نیست.» و در ادامه به این نکته اشاره کرد که تردیدهای زیادی درباره تنظیم قوانین سختگیرانه درباره این صنعت جوان دارد.
هانلون به این نکته اشاره کرد که تا زمان تنظیم چنین مقرراتی، دریافت شکایاتی مثل شکایت ملت ناواهو، یادآور خوبی است تا بحث‌های مداومی در رابطه با اقدامات بشریت در خارج از زمین صورت بگیرد.

اولین تلاش خصوصی برای فرود در ماه

در این بین، فضاپیمای Peregrine و شرکت Astrobotic، به عنوان اپراتورهای این فرودگر، این فرصت را دارند تا اولین تلاش خصوصی برای محقق کردن تجربه فرود در ماه را عملی کنند. در صورتی که این عملیات با موفقیت انجام شود، نام Astrobotic در کنار چهار نهاد دیگری که موفق به انجام این کار شده‌اند (و شامل دولت‌های آمریکا، شوروی سابق، چین و هند هستند)، ثبت خواهد شد. از نظر قانونی نیز هیچ ممنوعیتی در این راستا وجود ندارد.
سخنگوی Astrobotic در این رابطه گفته:«فعالیت‌های Astrobotic کاملا با دستورالعمل‌های حفاظت از سیاره‌ها سازگار است و به تمام قوانین، سیاست‌ها و مقررات مربوط به فعالیت‌های فضایی تجاری خارج از مدار زمین پایبند است.»
همانطور که اشاره شد بخشی از بودجه Peregrine توسط ناسا تامین شده و این فرودگر قرار است شش تا از ابزارهای آژانس فضایی ناسا را با خود به فضا حمل کند. (دومین ماموریت همین پروژه، قرار است در ماه فوریه انجام شود و قرار است تا برخی محموله‌ها به ماه برده شود ولی در این سفر قرار نیست تا مرسوله‌های بقایای انسانی حمل شود). در هر حال باید در نظر داشت که پرواز ماموریت ناسا به شمار نمی‌رود و ناسا تنها یک وسیله حمل و نقل را از Astrobotic خریداری کرده؛ دقیقا مثل صاحبان ۱۵ محموله باری که محموله‌هایشان در این فضاپیما قرار می‌گیرد.

خاکسترهایی که به فضا می‌روند

جوئل کرنز، معاون مدیر اکتشافات ناسا در کنفرانسی خبری گفته:« می‌دانیم که برخی از محموله‌های تجاری متعلق به سازمان‌ها یا افرادی غیر از ناسا، ممکن است باعث نگرانی برخی جوامع شوند و این جوامع ممکن است تجاری بودن این محموله‌ها را درک نکنند. ناسا واقعا قصد دخالت یا نظارت بر دیگر محموله های تجاری را ندارد.»
دوتا از این محموله‌های باری حاوی بقایای خاکستر افراد متوفی است که دو شرکت آمریکایی Celestis و Elysium Space آنها را حمل می‌کند. شرکت Elysium Space جزئیاتی درباره اطلاعات مشتریانش در وب سایتش منتشر نکرده و پاسخی به درخواست‌ها برای اظهارنظر در این رابطه نمی‌دهد ولی تصویری که از کپسول‌ها در هنگام آماده‌سازی پرواز منتشر شده، نشان می‌دهد که نمونه‌های بقایای خاکستر افراد متوفی در حدود ۲۵ محموله گنجانده شده است.
از سوی دیگر محموله باری شرکت Celestis شامل خاکستر حدود ۷۰ فرد فوت شده و یک سگ است که اکثر این محموله‌ها، نمونه‌های کوچکی از خاکستر حاصل از سوزاندن جسد آنهاست و برخی دیگر نیز نمونه‌های DNA هستد که تعدادی از آنها DNA افراد زنده است. این نمونه‌ها مربوط به افراد مختلفی از آرتور سی کلارک، نویسنده برجسته داستان‌های علمی تخیلی و از نمادهای پیشتازان فضا گرفته تا ژن و ماجل رودنبری و مارتا وست، زمین‌شناسان ناسا که به انتخاب محل فرود آپولو ۱۱ کمک زیادی کرده بود، هستند. نمونه‌های دیگر نیز مربوط به افراد دیگری از طرفداران پروازهای فضایی و نجوم می‌شوند که حاضر به پرداخت حدود ۱۳ هزار دلار هزینه سرویس شرکت Celestis برای رساندن خاکسترهایشان به سطح ماه شده‌اند.