مقصر کندی اینترنت کیست؟/ پاسخ رگولاتوری و اپراتورها به مشکل سرعت اینترنت

به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، در چند ماهه گذشته کاربران زیادی در سراسر کشور نسبت به سرعت اینترنت انتقاد داشته و از کیفیت پایین سرویس‌های اینترنتی داخل کشور گلایه کردند. با این وجود دستگاه‌های متولی امر در حوزه اینترنت از عادی بودن شرایط سخن گفته و مدعی هستند هر گونه مشکل احتمالی نیز به سرعت برطرف می‌شود.

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت سیزدهم مهم‌ترین برنامه خود برای سامان‌دهی فضای مجازی و ارتقای کیفیت خدمات اینترنتی را راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات اعلام کرده است. مسئولان ارتباطی کشور و به‌ویژه وزرای ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت‌های مختلف طرح‌های متفاوتی را با عنوان توسعه شبکه ارتباطی در کشور آغاز کردند ولی متأسفانه تاکنون هیچکدام از اهداف تعیین شده در سند معماری شبکه ملی اطلاعات محقق نشده است. عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت سیزدهم به تازگی با انتقاد شدید از عملکرد مجموعه این وزارتخانه در دولت قبل در صفحه اینستاگرام خود نوشت «نقل کارهای مثبت دولت گذشته به هیچ وجه به معنای چشم پوشیدن از موارد متعدد کوتاهی‌ها و تصمیم‌های و ریل‌گذاری‌های غلطی نیست که در دوره گذشته در فضای مجازی بنیان گذاشته شده است. تصمیم‌ها و اقدامات غلطی که هم باعث عدم توسعه متوازن زیرساخت‌های ارتباطی کشور شده و هم این ابزار تمدن‌ساز و فرصت‌ساز را بستر از هم پاشیدن بنیان خانواده‌های بسیاری کرد و آن را به قتلگاه مجازی کودکان و نوجوانان و بستری برای تضییع حقوق مردم تبدیل کرد.»

دسترسی فضای مجازی و اینترنت در جهانی کنونی و به خصوص در شرایط کرونا برای عموم مردم ضروری است از همین رو هر قانون و خبری در زمینه مدیریت فضای سایبری کشور یا تغییر در سطح دسترسی مردم فضای مجازی به سرعت اذهان عمومی جامعه را تحت تأثیر قرار داده و در صورتی که نهادهای تصمیم‌گیرنده در این حوزه اطلاع‌رسانی درستی نکنند رسانه‌های معاند با سوء استفاده از سطح آگاهی مردم جامعه را به تشنج می‌کشانند. بروز چنین رفتاری پس از آغاز رسیدگی به طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی به روشنی در سطح کشور دیده شد و بسیاری از کاربران فضای مجازی تحت تأثیر خبرها و اطلاع‌رسانی ناقص خبرگزاری‌های غیرایرانی قرار گرفتند و نگرانی شدیدی نسبت به میزان دسترسی به شبکه‌های اجتماعی پس از تصویب و اجرایی شدن این طرح حس می‌کنند.

عدم وجود توازن در شبکه ارتباطات کشور

بخش زیادی از نگرانی‌های جامعه در موضوع کیفیت دسترسی به اینترنت و نحوه فعالیت شبکه‌های اجتماعی در کشور به دلیل وجود کاربردهای اقتصادی اپلیکیشن‌های شبکه اجتماعی و تداوم شیوه آموزش مجازی با پایان نیافتن همه‌گیری بیماری کرونا است. طبق آمار منتشر شده از سوی سازمان تنظیم مقررات بیش از ۹۰ میلیون کاربر در ایران به اینترنت همراه و ۱۰ میلیون نفر نیز به اینترنت ثابت دسترسی دارد. ضریب نفوذ شبکه پهن‌باند سیار در کشور ۱۰۷.۵ درصد و ضریب نفوذ پهن‌باند ثابت ۱۲.۶ درصد است. اختلاف فاحش میان تعداد کاربران شبکه پهن‌باند ثابت و سیار حاکی از آن است که میزان توسعه‌یافتگی اینترنت ثابت نسبت به سیار در چند سال گذشته بسیار کمتر بوده و مسئولان توجه کافی به توسعه زیرساخت‌های پهن‌باند ثابت در کشور نداشته‌اند.

مدتی پیش کمیته‌ای با عنوان کمیته فناوری اطلاعات و ارتباطات در کمیسیون راهبردی مجلس شورای اسلامی با هدف ایجاد تعامل بین بخش خصوصی و دولتی برای قانون‌گذاری صحیح در صنعت فناوری اطلاعات تشکیل شد. در نخستین جلسه این کمیته نمایندگان اپراتورهای ثابت و سیار کشور ضمن انتقاد از نحوه تعرفه‌گذاری خدمات ارتباطی خواستار آزادسازی فرکانس‌های بیشتری برای افزایش ظرفیت پهن‌باند کشور شدند. بر اساس جدول ملی تخصیص فرکانس امواج رادیویی جمهوری اسلامی ایران که از سوی رگولاتوری مطابق با آخرین مصوبات اتحادیه بین المللی مخابرات(ITU ) تنظیم و منتشر شده است بیش از ۴۵۰ که باند فرکانسی در محدوده ۹ کیلوهرتز تا ۲۷۵ گیگاهرتز در شبکه فرکانسی کشور توزیع شده و این تعداد باند فرکانسی امکان ارائه ۳۰ سرویس رادیویی را در کشور فراهم ساخته است.

باتوجه به افزایش روزافزون تعداد کاربران اینترنت ثابت و سیار در کشور و گسترش خدمات اینترنتی در بخش‌های دولتی و خصوصی، اپراتورها برای ارائه خدمات مطلوب به کاربران به ظرفیت فرکانسی بیشتری احتیاج دارند. از همین رو مدیران اپراتورهای کشور بارها از مسئولان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات درخواست کردند باندهای فرکانسی بیشتری را برای به‌کارگیری در شبکه پهن‌باند ثابت و سیار آزادسازی کنند. قطعاً نیاز به ظرفیت فرکانسی گسترده‌تر در شبکه اینترنت سیار باتوجه به تعداد بالای کاربران این شبکه بیشتری حس می‌شود.

آزادسازی باندهای فرکانسی بخشی از اختلال شبکه اینترنت سیار را برطرف می‌سازد

طبق پیگیری خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا مسئولان اپراتورهای کشور ثابت بودن تعرفه سرویس‌های اینترنت سیار در چند سال گذشته و عدم توسعه پهن‌باند اینترنت کشور اساسی‌ترین مشکلات شبکه ارتباطی در ایران می‌دانند. به اذعان مدیران اپراتورها «تعرفه اینترنت سیار در سراسر دنیا بیشتر از پهن‌باند ثابت است و عدم سیاست‌گذاری منطقی در زمینه تعرفه اینترنت همراه در ایران باعث شده فشار بسیار زیادی به شبکه پهن‌باند سیار وارد شود و این شبکه به حد اشباع برسد.»

بر اساس اعلام یکی از اپراتورهای بزرگ کشور «بخش زیادی از اختلال شبکه اینترنت در کشور مربوط به ترافیک بالای پهن‌باند سیار و اشباع شبکه است.» از طرفی به دلیل افزایش قیمت ارز هزینه اپراتورها برای خرید و راه‌اندازی تجهیزات ارتباطی تا حد بسیار زیادی افزایش یافته و به نظر می‌رسد در این شرایط تنها دولت با حمایت از این شرکت‌ها می‌تواند پایداری شبکه ارتباطات در کشور را تضمین کند. یکی از دست‌اندرکاران بخش فنی اپراتورهای کشور در زمینه دسترسی به فرکانس‌های رادیویی می‌گوید «باندهای فرکانسی مطلوب برای ارائه سرویس‌های 3G و 4G بسیار محدود است و آزادسازی فرکانس‌های بیشتر می‌تواند بخشی از فشار وارد بر شبکه پهن‌باند سیار را کاهش دهد و اختلالات اینترنت را برطرف سازد. البته این مشکل تنها محدود به اپراتورهای سیار نیست و شرکت ارتباطات زیرساخت باید پهنای باند همه کشور را توسعه دهد.»

اپراتورها تجهیزات لازم برای بهره‌برداری از باندهای فرکانسی را در اختیار ندارند

به گفته مسئولان سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی «منع قانونی برای آزادسازی افزایش ظرفیت باندهای فرکانسی مرتبط با شبکه‌های پهن‌باند ثابت و سیار در کشور وجود ندارد. باندهای فرکانسی لازم در اختیار اپراتورها قرار گرفته است ولی این شرکت‌ها تجهیزات لازم برای بهره‌برداری از این فرکانس‌ها را ندارد و با امکانات کنونی نیز توسعه شبکه فرایندی زمان‌بر است و امیدواریم بخشی از کندی سرعت اینترنت و اختلال شبکه تا خرداد سال آینده برطرف شود.»

بررسی‌های انجام شده حاکی از آن است که اپراتورها و دولت می‌کوشند بار مسئولیت اختلال در شبکه اینترنت کشور را بر دوش طرف مقابل بیندازند و بدون شک در چنین شرایطی کیفیت خدمات ارتباطی کشور ارتقا پیدا نمی‌کند و کاربران متحمل بیشترین آسیب می‌شوند. اینترنت و دسترسی به سرویس‌های آنلاین بستر توسعه اقتصاد دیجیتال در کشورهای مختلف دنیاست و در حالی که سرعت اینترنت در برخی از نقاط جهان به بیش از ۵ گیگابایت بر ثانیه رسیده است و خدمات اینترنت ماهواره‌ای نیز با شتاب بالایی در سراسر دنیا توسعه می‌یابد انتظار می‌رود اپراتورها و سازمان‌های متولی امر در حوزه شبکه‌های ارتباطی به سرعت مشکل مربوط به کندی شبکه و اختلال در سرویس‌های آنلاین کشور را برطرف ساخته و خدمات مطلوبی را به عمومی کاربران ارائه دهند.